Παράξενα

Στο “σφυρί” γκάτζετ των κατασκόπων της KGB

Ανάμεσα στα γκάτζετ ένα ψεύτικο δόντι με υδροκυάνιο και ένα πακέτο τσιγάρων που κρύβει μια φωτογραφική μηχανή

Τα γκάτζετ, που χρησιμοποιούνταν από τις σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες και θα πωληθούν σε δημοπρασία στο τέλος της εβδομάδας στο Μπέβερλι Χιλς, δεν έχουν τίποτε να ζηλέψουν από τις ταινίες του Τζέιμς Μποντ.

Όπως φαίνεται από την πώληση, που οργανώθηκε από τον αμερικανικό οίκο Julien's Auctions, οι μικροσκοπικές φωτογραφικές μηχανές ήταν ευρύτατα διαδεδομένες μεταξύ των κατασκόπων της KGB στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Κρύβονταν σε όλα τα ρούχα και τα αντικείμενα που μπορεί κανείς να φανταστεί: κομψές γυναικείες τσάντες, πόρπες ζωνών, βούρτσες παπουτσιών, σπιτάκια για πουλιά, δαχτυλίδια σεβαλιέ, ακόμη και γραβάτες.

Ένα άλλο κλασικό όπλο της πανοπλίας του μυστικού πράκτορα, το μικρόφωνο, μπορούσε να κρυφτεί μέσα σε σταχτοδοχεία, στιλό ή πορσελάνινα πιάτα.

Ειδικευμένος στην «ποπ κουλτούρα», ιδιαίτερα σε αντικείμενα που ανήκαν άλλοτε σε διασημότητες ή συνδέονται με τον κόσμο της μουσικής, των σπορ και του κινηματογράφου, ο οίκος Julien's Auctions κάνει με τη δημοπρασία αυτή «ένα άλμα στην αγορά των πωλήσεων ιστορικών αντικειμένων και περιμένουμε κάθε είδους συλλέκτες απ' όλο τον κόσμο», εξηγεί στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Κόντι Φρέντερικ, ένας από τους υπεύθυνους για τη δημοπρασία.

«Πολλοί επιθυμούν να αποκτήσουν μοναδικά κομμάτια, που προέρχονται από μια περίοδο στην οποία η ψηφιακή τεχνολογία δεν υπήρχε», λέει ο Φρέντερικ. «Οι άνθρωποι που δημιούργησαν αυτά τα αντικείμενα ήταν αληθινά πρωτοπόροι της μικρογραφιοποίησης», τονίζει συγκρίνοντας το «γιγάντιο κινητό τηλέφωνο» που περιλαμβάνεται στη δημοπρασία, «χοντρό σαν έξι τούβλα» και προορισμένο να μένει μέσα σ' ένα όχημα, με τα σημερινά smartpones μας.

Μεγάλο μέρος των αντικειμένων που θα βγουν σε πλειστηριασμό στις 13 Φεβρουαρίου, ταυτόχρονα επιτόπου στο Μπέβερλι Χιλς της Καλιφόρνια και μέσω Ίντερνετ, βρίσκονταν στα χέρια αληθινών μυστικών πρακτόρων και έφθασαν στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά την πτώση του σοβιετικού συνασπισμού στις αρχές των ετών του 1990. Είχαν συγκεντρωθεί στο εφήμερο «Μουσείο της KGB» που άνοιξε τον Ιανουάριο 2019 στη Νέα Υόρκη, αλλά έχει έκτοτε κλείσει εξαιτίας της πανδημίας της Covid-19.

Η βουλγαρική ομπρέλα 

Μεταξύ των πιο εντυπωσιακών κομματιών περιλαμβάνεται ένα αντίγραφο της ομπρέλας με τη δηλητηριασμένη μύτη που χρησιμοποιήθηκε για να φονευθεί ο βούλγαρος συγγραφέας Γκεόργκι Μάρκοφ, ένας διαφωνών που δολοφονήθηκε το 1978 στο Λονδίνο. Αυτή η περιβόητη «βουλγαρική ομπρέλα» εκτιμάται στο ποσό των 3.000 έως 5.000 δολαρίων.

Εξίσου εμβληματικό στις ταινίες κατασκοπείας είναι το ψεύτικο δόντι που περιέχει υδροκυάνιο και υπήρξε στην πραγματικότητα. «Το δόντι είχε κατασκευαστεί για να σπάει όταν το δάγκωνε κανείς με συγκεκριμένο τρόπο, έτσι ώστε οι πράκτορες που συλλαμβάνονταν να μπορούν, αν είναι απαραίτητο, να βάλουν τέλος στη ζωή τους για να αποφύγουν τα βασανιστήρια και την απόσπαση πληροφοριών, εξηγεί ο οίκος δημοπρασιών. Ένα δείγμα τέτοιου δοντιού θα πωληθεί στο Μπέβερλι Χιλς και υπολογίζεται ότι θα πιάσει από 800 έως 1.200 δολάρια.

Ενώ είχαν αρχικά ανακοινωθεί, άλλα εν δυνάμει θανατηφόρα γκάτζετ --ένα κραγιόν και ένα στιλό κατασκευασμένα για να πυροβολούν μία σφαίρα --δεν θα τεθούν σε δημοπρασία λόγω της νομοθεσίας της Καλιφόρνια για τα πυροβόλα όπλα.

Οι ενδιαφερόμενοι θα μπορέσουν να διεκδικήσουν πολλά αντικείμενα που διαθέτουν μυστική κρύπτη για να κρύβονται εκεί μικροφίλμ ή άλλα έγγραφα: μανικετόκουμπα, παπούτσια με κούφια τακούνια, κούφια νομίσματα...

Για να συμπληρώσει αυτή τη δημοπρασία, ο οίκος Julien's Auctions θα βγάλει επίσης στο σφυρί άλλα «απομεινάρια» του Ψυχρού Πολέμου, όπως έναν μαθητικό έλεγχο του Τσε Γκεβάρα από το 1942, επιστολές του ιδίου με ιδιόχειρη υπογραφή ή με την υπογραφή του συντρόφου του, του Φιντέλ Κάστρο, σε μία από τις οποίες εκθέτει μάλιστα τα σχέδιά του για να διεισδύσει λαθραία στην Αβάνα (υπολογίζεται πως θα πωληθούν στην τιμή των 1.000 έως 1.500 δολαρίων) ή ορισμένα αντικείμενα που συνδέονται με την περίοδο της αμερικανοσοβιετικής κούρσας για την κατάκτηση του διαστήματος.