Παράξενα

Παρασκευή και 13: Η ιστορία, οι προλήψεις και οι μύθοι για την “καταραμένη μέρα”

Στα βάθη του χρόνου χάνονται οι αστικοί μύθοι και οι δεισιδαιμονίες που περιβάλλουν την “γρουσούζικη” ημέρα…

Οι προληπτικοί έχουν την τιμητική τους σήμερα, Παρασκευή και 13! Η «γρουσούζικη» μέρα έχει πολλά «όχι» και «μη», καθώς θεωρείται ότι φέρνει κακή τύχη και γρουσουζιά.

Μάλιστα, σε πολλές χώρες του κόσμου έχει δημιουργηθεί και ειδικός όρος για τον φόβο της «καταραμένης» αυτής ημέρας, ο οποίος και βασίζεται στις ελληνικές αντίστοιχες λέξεις και είναι ο «paraskavedekatriaphobia».

Ο αριθμός 13 αποτελούσε πάντα ένα «γρουσούζικο» μέγεθος. Ενώ το 12 συμβολίζει την πληρότητα του κόσμου, το 13 σηματοδοτεί την διάλυση του. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ακόμα και στην χριστιανική παράδοση, στον Μυστικό Δείπνο, ο 13ος καλεσμένος ήταν ο Ιούδας, ενώ η ημέρα που σταυρώθηκε ο Ιησούς, η Παρασκευή.

Ωστόσο, στις λαϊκές παραδόσεις της Ελλάδας και της Ισπανίας, «καταραμένη» μέρα θεωρείται η Τρίτη και όχι η Παρασκευή, όταν το ημερολόγιο δείχνει 13. Ειδικότερα για την Ελλάδα, η σύμπτωση αυτή έχει συνδεθεί με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης.

Στον αγγλοσαξονικό κόσμο, η μέρα αυτή έχει συνδεθεί και με αυτό που οι Άγγλοι και οι Αμερικάνοι ονομάζουν «ημέρα του κρεμασμένου», καθώς η Παρασκευή ήταν η μέρα που απαγχόνιζαν τους θανατοποινίτες.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ένα από τα πιο γνωστά θρίλερ όλων των εποχών φέρει τον τίτλο «Παρασκευή 13».

Ακόμη και στην Πληροφορική υπάρχει ιός με το όνομα «Παρασκευή και 13» (Friday 13th), ο οποίος έχει το χαρακτηριστικό να ενεργοποιείται όταν το ημερολόγιο του υπολογιστή δείξει ημέρα Παρασκευή και ημερομηνία 13.

Η μέρα αυτή θεωρείται σε πολλές χώρες ως ακατάλληλη για μια σειρά εργασιών και δραστηριοτήτων, όπως είναι η γέννηση, ο γάμος, η έναρξη μιας νέας δουλειάς, το ξεκίνημα του πλοίου για ένα νέο ταξίδι, για τις μετακομίσεις, για να κόψει κάποιος τα νύχια του κ.α.

Ο βαθμός της δεισιδαιμονίας είναι τέτοιος που οι Ούγγροι για παράδειγμα πιστεύουν πως όταν κάποιος γεννηθεί Παρασκευή, μπορεί το κακό να φύγει από πάνω του μονο αν ρίξει λίγο από το αίμα του σε ένα κομμάτι ύφασμα από τα ρούχα του και έπειτα το κάψει, καίγοντας μαζί οποιαδήποτε κατάρα μεταφέρει η μέρα αυτή.

Πλήθος επίσης οι συμβολισμοί σε όλους τους χρόνους της ανθρώπινης ιστορίας. Για παράδειγμα στα Ταρό το «13» σημαίνει θάνατος, ενώ την ίδια στιγμή το 13ο κεφάλαιο της Αποκάλυψης είναι «αφιερωμένο» στο «θηρίο» και τον «Αντίχριστο».

Οι βόρειοι λαού μάλιστα της Ευρώπης, Γερμανοί και Σκανδιναβικού, σε μια ανάλογη ιστορία με αυτή της χριστιανικής παράδοσης, μιλούν για την θεά Freya (στην οποία και βασίζεται το Friday - Παρασκευή), που εξοβελίστηκε ως μάγισσα στα βουνά και πραγματοποιούσε κάθε χρόνο μια γιορτή στην οποία καλούσε 11 ακόμη μάγισσες,, συν 13ο, τον «Εξαποδώ». Γνωστή και η ιστορία για τον θεό Loki, τον απρόσκλητο 13ο καλεσμένο που έφερε την δυστυχία στην Γη.

Ο μύθος των Ναιτών

Η πιο ολοκληρωμένη ίσως ιστορία για την Παρασκευή και 13 είναι ο μύθος για τους Ναΐτες ιππότες.

Σύμφωνα με αυτόν, ήταν Παρασκευή, 13 Οκτωβρίου 1307, όταν ο βασιλιάς της Γαλλίας Φίλιππος, ο επονομαζόμενος και «Ωραίος», έδωσε τη διαταγή να συλληφθούν όσοι ναϊτες ιππότες βρίσκονταν στη χώρα. Ακολούθησαν μαζικά βασανιστήρια και εκτελέσεις Ναϊτών.

Τον Μάρτιο του 1314 πέθαναν στην πυρά, ο αρχηγός των Ναϊτών στη Γαλλία, ο Ζακ ντε Μολέ και ένας από τους υπαρχηγούς του, ο Ζεφρί ντε Σαρνί. Ο θρύλος διατείνεται πως ο ντε Μολέ, προτού ξεψυχήσει, προέβλεψε ότι μέσα στο χρόνο θα πέθαιναν δυο άνθρωποι: Ο Φίλιππος κι ο Πάπας Κλήμης ο Πέμπτος, ο οποίος είχε πεισθεί από τον βασιλιά να συναινέσει στις διώξεις.

Έτσι και έγινε. Ο Πάπας «έφυγε» από ασθένεια κι ο Φίλιππος χτυπημένος από αγριογούρουνο, κατά τη διάρκεια κυνηγιού. Αυτό ήταν! Η «επιβεβαίωση» του Ο Ντε Μολέ προσέδωσε άφθονο μεταφυσικό... κύρος στη μαύρη, για τους Ναϊτες, ημερομηνία της απαρχής των συλλήψεων.