Υγεία

Υποσπαδίας: Μια πάθηση των έξω γεννητικών οργάνων

Γράφει ο Σωτήριος Μπόγρης, Ουρολόγος Παίδων, Υπεύθυνος Παιδοουρολογικού Τμήματος ΜΗΤΕΡΑ.

Ο Υποσπαδίας αποτελεί πάθηση των έξω γεννητικών οργάνων σε ένα άρρεν νεογνό. Κύρια απορία των γονέων είναι ποιο θα είναι το μέλλον της σεξουαλικής τους υγείας.

Το ουρηθρικό στόμιο εκβάλει φυσιολογικά στην κορυφή της βαλάνου με μικρές αποκλίσεις και στα νεογνά κατά την γέννησή τους δεν είναι ορατό λόγω της φυσιολογικής φίμωσης που εμφανίζεται σχεδόν στο σύνολό τους.

Τι είναι ο υποσπαδίας;

Υποσπαδίας είναι η παθολογία που εμφανίζει το αγόρι στην περιοχή των έξω γεννητικών οργάνων και αφορά τον σχηματισμό της ουρήθρας και τη θέση του ουρηθρικού στομίου (δηλαδή από που βγαίνουν τα ούρα). Είναι αρκετά συχνότερο από ότι πριν από δύο δεκαετίες με επίπτωση 1 στα 500 έως 300 αγόρια που γεννιούνται.

Γιατί εμφανίζεται;

Η αιτιολογία για την εμφάνιση του υποσπαδία οφείλεται σε συγκεκριμένους παράγοντες και αυτοί είναι:

1. Ενδοκρινολογικοί (από την ανάπτυξη των όρχεων του και μητρικοί λόγω των οιστρογόνων της μητέρας).
2. Περιβαλλοντολογικοί (εξαιτίας της θηλεοποίησης του περιβάλλοντος).
3. Γενετικοί (δηλαδή κληρονομικότητα γονιδίων).

Η έκφραση των ανδρογόνων που παράγονται από τους όρχεις του εμβρύου αλλά και μια διαταραχή του ορμονικού κύκλου μεταξύ της μητέρας και του εμβρύου φαίνεται να επηρεάζει την φυσιολογική ανάπτυξη των γεννητικών οργάνων λόγω της επίδρασης των ορμονών, που έχουν στόχο αυτούς τους  ιστούς. Στο περιβάλλον από την άλλη χρησιμοποιούνται ευρέως ουσίες (φάρμακα, λίπασμα, πλαστική ύλη) που περιέχουν σε μικρά ποσοστά  οιστρογόνα που φτάνουν σε εμάς μέσω της τροφικής αλυσίδας. 

Συνήθως αναγνωρίζεται κατά την γέννηση του αγοριού, ενώ σπανιότερα σε πιο σοβαρές μορφές της πάθησης μπορεί να αναδειχθεί στον  προγεννητικό έλεγχο.

Η βαρύτητα της παθολογίας κρίνεται από τη θέση του ουρηθρικού στομίου στο σώμα του πέους, στο όσχεο ή ακόμη χαμηλότερα στο περίνεο. Συγκεκριμένα, θεωρείται ελαφράς μορφής όταν το στόμιο εκβάλει εντός της βαλάνου, αλλά όχι στην κορυφή και σοβαρής μορφής αυτή που η εντόπιση του στομίου βρίσκεται στο περίνεο ή στο όσχεο (το οποίο μπορεί και να χωρίζεται στη μέση). Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που αποδεικνύει μια πιο βαριά μορφή της πάθησης είναι η εμφάνιση κάμψης στο σώμα του πέους (δηλαδή η κύρτωση του μορίου προς τους όρχεις). 

Σε 7 με 8 αγόρια από τα 10, που γεννιούνται με υποσπαδία η μορφή  της πάθησης που εμφανίζουν κρίνεται ήπιας μορφής και αυτό σημαίνει ότι το ουρηθρικό στόμιο εντοπίζεται στο τελευταίο 1/3 του πέους. Σε αυτά περίπου στα 2 πιθανώς το στόμιο να είναι πολύ στενό και να χρειάζεται να διασταλεί για να περνά απρόσκοπτα ούρα.

Χειρουργική παρέμβαση

Η χειρουργική παρέμβαση έχει σκοπό την αποκατάσταση, τόσο αισθητικά όσο και λειτουργικά. Αισθητικά επιδιώκουμε να δημιουργήσουμε ένα ουρηθρικό στόμιο όσο πιο κοντά γίνεται στην κορυφή της βαλάνου, η βάλανος να πάρει ένα φυσιολογικό κωνικό σχήμα, να μην εμφανίζει κάμψη το πέος και φυσικά εκτελείται περιτομή, δηλαδή αφαιρείται η περίσσεια της ακροποσθίας η οποία είναι ελλειπή στην πρόσθια επιφάνεια του πέους. Επιπροσθέτως, ένα ουρηθρικό στόμιο σε σωστή θέση εξασφαλίζει μια απρόσκοπτη ούρηση, δηλαδή μια φυσιολογική ροή που να επιτρέπει στο αγόρι να ουρεί όρθιος.

Πότε γίνεται η επέμβαση;

Χρονικά ένα τέτοιο χειρουργείο πραγματοποιείται στους πρώτους μήνες ζωής και συγκεκριμένα σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής τους τελευταίους μήνες του πρώτου έτους μεταξύ του 9^ου και του 12^ου.

Σημαντική παρατήρηση για την διενέργεια τέτοιων χειρουργείων σχετικά με το χρόνο έχουμε και από τους παιδοψυχίατρους οι οποίοι συστήνουν την ίδια περίοδο μιας και σύμφωνα με μελέτες τα αγόρια αντιλαμβάνονται τα έξω γεννητικά τους όργανα μετά την ηλικία των 12 με 18 μηνών. Επίσης, η επίπτωση ενός ψυχολογικού και αναισθησιολογικού στρες σε αυτές τις ηλικίες είναι μικρότερη.

Σχετικά με το χειρουργείο αλλά και το αποτέλεσμα που θέλουμε να επιτύχουμε έχουν περιγραφεί αρκετές τεχνικές  ανάλογα με την μορφή του υποσπαδία. Η πρώτη εκτίμηση για την τεχνική που θα χρησιμοποιηθεί συνήθως δίνεται σε ηλικία 6 μηνών οπότε και πρέπει να γίνεται η 1^η επίσκεψη σε εξειδικευμένο ιατρό. Στις περισσότερες περιπτώσεις τοποθετείται ουρηθρικός καθετήρας κατά την διενέργεια του χειρουργείου, που λειτουργεί ως νάρθηκας στο σημείο της ουρηθροπλαστικής. Ο καθετήρας χρειάζεται να παραμείνει από 5 έως 7 ημέρες στα περιστατικά που θα τοποθετηθεί. Η διάρκεια νοσηλείας σε αυτά τα αγόρια είναι μια ημέρα.

Σε πολύ ήπια μορφή υποσπαδία ο καθετήρας δεν είναι απαραίτητος και  φυσικά το αγόρι εξέρχεται την ίδια ημέρα.

Κίνδυνοι που μπορεί να προκύψουν από αυτό το χειρουργείο είναι φυσικά μια τοπική λοίμωξη και αιμορραγία. Η αντιμετώπιση των οποίων είναι συντηρητική και σε αυτή την περίπτωση το αποτέλεσμα του χειρουργείου θα πρέπει να εκτιμηθεί μετά από 4 με 6 εβδομάδες.

Οι επιπλοκές σε αυτά τα χειρουργεία εξαρτούνται από την βαρύτητα του υποσπαδία, όμως οι πιο συχνές, όπως ένα ουρηθροδερματικό συρίγγιο ή μια στένωση του ουρηθρικού στομίου αφορούν 1 με 2 παιδιά από τα 10 που θα χειρουργηθούν και προφανώς χρήζουν επανεπέμβασης καθώς δεν έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της αντιμετώπισης. Ένα δεύτερο χειρουργείο μικρότερης βαρύτητας συνήθως διενεργείται μετά την πάροδο 6 μηνών ή και περισσότερο για την διόρθωσή τους.

Είναι τεκμηριωμένο ότι αυτά τα αγόρια δεν παρουσιάζουν στην μετέπειτα σεξουαλική τους ζωή κανένα πρόβλημα, καθώς επίσης και δεν επηρεάζονται οι πιθανότητες πατρότητας  και η ποιότητα ζωής τους.

*Άρθρο του Σωτήριου Μπόγρη, Ουρολόγου Παίδων, Υπεύθυνου Παιδοουρολογικού Τμήματος ΜΗΤΕΡΑ.