Υγεία

Αυτόλογη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων στα παιδιά και τους εφήβους

Γράφει η Βασιλική Κίτρα - Ρούσσου, Παιδίατρος - Αιματολόγος, Συνεργάτης Ογκολογικής Κλινικής Παίδων και Εφήβων ΜΗΤΕΡΑ.

Τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα είναι πρόδρομα αδιαφοροποίητα κύτταρα, ικανά να δώσουν γένεση σε όλα τα κύτταρα του αιμοποιητικού και ανοσοποιητικού συστήματος, μέσω πολλαπλασιασμού, διαφοροποίησης και ωρίμανσης. Για να αποφευχθεί η αποθεματική «εξάντλησή» τους, είναι επιπλέον ικανά να αυτοανανεώνονται μέσω ασύμμετρης κυτταρικής διαίρεσης κι ως εκ τούτου, να αποφεύγεται ο ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός τους που οδηγεί σε νεοπλασία.

Μεταμόσχευση των Αρχέγονων Αιμοποιητικών Κυττάρων

Η Μεταμόσχευση των Αρχέγονων Αιμοποιητικών Κυττάρων αποτελεί σήμερα μια σύγχρονη, καθιερωμένη, αποτελεσματική θεραπεία για την αντιμετώπιση διαφόρων, σοβαρών νεοπλασματικών και γενετικών αιματολογικών νοσημάτων των παιδιών και των εφήβων. Το φάσμα των μεταμοσχεύσεων έχει διευρυνθεί εντυπωσιακά με τη χρήση εναλλακτικών δοτών και μοσχευμάτων κι ως εκ τούτου, πολλοί παιδιατρικοί ασθενείς σήμερα ιώνται με την εφαρμογή αυτής της θεραπευτικής διαδικασίας.

Υπάρχουν δύο είδη μεταμόσχευσης:

• η αλλογενής κατά την οποία γίνεται μεταφορά αιμοποιητικών κυττάρων από ένα υγιές άτομο (δότης), γενετικά συμβατό ή γενετικά όμοιο, προς τον πάσχοντα (λήπτης). Στόχος είναι η αντικατάστασή του παθολογικού μυελού του ασθενούς από ένα νέο, υγιές αιμοποιητικό σύστημα.
• η αυτόλογη κατά την οποία τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα του ασθενούς ΑΑΚ αφαιρούνται, συλλέγονται, επεξεργάζονται, καταψύχονται, και στη συνέχεια, αφού χορηγηθεί στον ασθενή Μεγα-Χημειοθεραπεία για την καταστροφή του νεοπλασματικού του νοσήματος, τα αιμοποιητικά κύτταρα αποψύχονται και του επανεγχέονται.

Αυτόλογη μεταμόσχευση στα παιδιά & τους εφήβους

Σήμερα έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος στην αντιμετώπιση του καρκίνου της παιδικής ηλικίας και πολλές μορφές καρκίνου θεραπεύονται. Όμως ένας αριθμός ασθενών, παρά την αρχική ανταπόκριση στη χημειοθεραπεία, υποτροπιάζουν ή εμφανίζουν ανθεκτική νόσο με πολύ πτωχή πρόγνωση. Σε αυτούς τους ασθενείς εφαρμόζεται η χορήγηση μεγαθεραπείας για να υπερκερασθεί η αντίσταση των καρκινικών κυττάρων, σε δόσεις μη αναστρέψιμης αιματολογικής τοξικότητας, αλλά μέσα σε αποδεκτά όρια τοξικότητας, όσον αφορά στα υπόλοιπα ζωτικά όργανα και στη συνέχεια διασώζεται η αιμοποίηση του ασθενούς με αυτόλογο αιμοποιητικό μόσχευμα το οποίο έχει συλλεγεί από τον ασθενή και καταψυχθεί πριν τη χορήγηση της μεγαθεραπείας.

Οι πηγές των ΑΑΚ (αιμοποιητικά μοσχεύματα) είναι ο μυελός των οστών, το περιφερικό αίμα και το ομφαλοπλακουντιακό αίμα. Ο μυελός των οστών αποτελεί το εργοστάσιο παραγωγής του αίματος μας, είναι ένα τρισδιάστατο πλέγμα από ινίδια, αγγεία, κύτταρα &, διάφορες ουσίες, μεταξύ των οστικών δοκίδων και μέσα στις νησίδες του πλέγματος βρίσκονται, πολλαπλασιάζονται και διαφοροποιούνται οι αιμοποιητικές κυτταρικές προβαθμίδες που δίνουν γένεση όλων των κυττάρων του αίματος μας, των λευκών αιμοσφαιρίων, των ερυθρών αιμοσφαιρίων και των αιμοπεταλίων.

Ποιες οι ενδείξεις της αυτόλογης μεταμόσχευσης;

Η καταγραφή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού των μεταμοσχεύσεων EBMT (European Bone Marrow Transplantation) αποτελεί σημαντική πηγή στοιχείων που αφορά τις ενδείξεις, τους κλινικούς παράγοντες κινδύνου και την έκβαση των νοσημάτων που αντιμετωπίζονται με αυτόλογη μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων. Στις αρχές του 2018, στο αρχείο του EBMT έχουν καταγραφή 17,159 αυτόλογες μεταμοσχεύσεις που αφορούν συμπαγείς όγκους σε παιδιά και εφήβους από 390 μεταμοσχευτικά κέντρα σε 43 χώρες. Γενικά, για τα παιδιά με συμπαγείς όγκους, το νευροβλάστωμα & το σάρκωμα Ewing και ορισμένοι όγκοι εγκεφάλου έχουν απόλυτη ένδειξη Μεγαθεραπείας και αυτόλογης μεταμόσχευσης με αυξανόμενη τάση στην εφαρμογή διαδοχικών μεταμοσχεύσεων. Όσον αφορά τα λεμφώματα η αυτόλογη μεταμόσχευση συστήνεται σε ανθεκτικές μορφές ή μετά από υποτροπές.

Συμπερασματικά

Η αυτόλογη μεταμόσχευση σήμερα είναι ασφαλέστερη, αποτελεσματικότερη και διαθέσιμη για πληθώρα ασθενών, με ποικίλα νεοπλασματικά νοσήματα. Η επιτυχής πορεία, ενισχύει τη χρήση της αυτόλογης σαν μια ελκυστική, πολλά υποσχόμενη πλατφόρμα δοκιμής θεραπειών κατά του καρκίνου της παιδικής ηλικίας. Μελλοντικά, η βελτιωμένη αντίληψη, η κατανόηση της γενετικής και της μοριακής φύσης των νεοπλασματικών νοσημάτων θα μας επιτρέψει να μεταβούμε από την παραδοσιακή ακτινοχημειοθεραπεία σε πιο στοχευμένες ανοσοθεραπείες και με τη συνεπικουρία της αυτόλογης μεταμόσχευσης, στην επίτευξη της ίασης του παιδιού με καρκίνο.

 *Άρθρο της Βασιλικής Κίτρα - Ρούσσου, Παιδιάτρου - Αιματολόγου, Συνεργάτιδας Ογκολογικής Κλινικής Παίδων και Εφήβων ΜΗΤΕΡΑ.