ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ

Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων: σοκάρουν τα στοιχεία του ΟΗΕ

Ο αριθμός των ξεριζωμένων είναι διπλάσιος σε σχέση με 20 χρόνια πριν και κατά 2,3 εκατ. μεγαλύτερος σε σχέση με πέρυσι...

Η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων καθιερώθηκε για πρώτη φορά με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στις 4 Δεκεμβρίου του 2000 και πρωτογιορτάσθηκε στις 20 Ιουνίου 2001, με αφορμή τα 50 χρόνια από την υπογραφή της «Συνθήκης για το καθεστώς των προσφύγων».

Η Συνθήκη αυτή προέβλεπε, μεταξύ άλλων, τη σύσταση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, η οποία ήταν επιφορτισμένη να βοηθήσει στη μετεγκατάσταση των 1,2 εκατομμυρίων Ευρωπαίων που είχαν μείνει άστεγοι εξαιτίας του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Στα 54 χρόνια της ύπαρξής της, η Ύπατη Αρμοστεία έχει βοηθήσει πάνω από 50 εκατομμύρια ανθρώπους και για τις προσπάθειές της αυτές έχει τιμηθεί δύο φορές με το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.

Το διεθνές δίκαιο ορίζει ότι πρόσφυγες είναι οι άνθρωποι που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να επιστρέψουν στις χώρες τους, εξαιτίας βάσιμου φόβου δίωξης, με βάση τη φυλή, το θρήσκευμα, τις πολιτικές τους πεποιθήσεις, την εθνικότητά τους ή τη συμμετοχή τους σε μία ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα.

Σήμερα, η Ύπατη Αρμοστεία είναι ένας από τους κυριότερους ανθρωπιστικούς οργανισμούς στον κόσμο. Τα περισσότερα από 5.000 στελέχη της, πολλά από τα οποία αντιμετωπίζουν πολύ σοβαρούς κινδύνους κατά της προσωπικής τους ασφάλειας, βοηθούν πάνω από 20 εκατομμύρια ανθρώπους που συγκεντρώνουν την ιδιότητα του πρόσφυγα.

Ο αριθμός των ανθρώπων που διαφεύγουν από τον πόλεμο, τις διώξεις και τις συγκρούσεις ξεπέρασε τα 70 εκατομμύρια το 2018. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αριθμό που έχει δει ποτέ η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) στα 70 περίπου χρόνια λειτουργίας της.

Η ετήσια έκθεση του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες

Σύμφωνα με στοιχεία από την ετήσια έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ «Παγκόσμιες Τάσεις» («Global Trends»), η οποία δημοσιεύτηκε στις 19 Ιουνίου 2019, καταδεικνύεται ότι σχεδόν 70,8 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο έχουν εκτοπιστεί με τη βία. Συγκριτικά, αυτό σημαίνει ότι ο αριθμός των ξεριζωμένων είναι διπλάσιος σε σχέση με 20 χρόνια πριν, και κατά 2,3 εκατ. μεγαλύτερος σε σχέση με πέρυσι, ενώ αντιστοιχεί σε πληθυσμό μεγαλύτερο της Ταϋλάνδης.

Τα 70,8 εκατομμύρια αποτελούν ένα συντηρητικό νούμερο, κυρίως επειδή η κρίση στη Βενεζουέλα αντικατοπτρίζεται μόνο εν μέρει στον αριθμό αυτόν. Συνολικά, σύμφωνα με τα στοιχεία των χωρών υποδοχής, περίπου 4 εκατ. κάτοικοι έχουν εγκαταλείψει τη Βενεζουέλα, γεγονός που την καθιστά μια από τις μεγαλύτερες πρόσφατες κρίσεις εκτοπισμού παγκοσμίως. Αν και η πλειοψηφία των ανθρώπων αυτών χρήζουν διεθνούς προσφυγικής προστασίας, ως σήμερα μόλις μισό εκατομμύριο περίπου έχουν προχωρήσει επισήμως σε αίτημα ασύλου.

«Αυτοί οι αριθμοί επιβεβαιώνουν για μια ακόμη φορά την μακροπρόθεσμη αυξητική τάση του αριθμού των ανθρώπων που χρειάζονται προστασία εξαιτίας του πολέμου, των συγκρούσεων και των διώξεων. Ενώ η γλώσσα που χρησιμοποιείται για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες είναι συχνά διχαστική, παρατηρούμε επίσης ένα μεγάλο κύμα γενναιοδωρίας και αλληλεγγύης, ιδίως από τις κοινότητες που υποδέχονται ήδη μεγάλους αριθμούς προσφύγων. Βλέπουμε επίσης να αναλαμβάνουν μεγαλύτερη δράση νέοι φορείς, όπως φορείς ανάπτυξης, ιδιωτικές επιχειρήσεις και ιδιώτες. Το γεγονός αυτό δεν αντανακλά μόνο το γράμμα αλλά και το πνεύμα του Παγκόσμιου Συμφώνου για τους Πρόσφυγες», δήλωσε ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Φίλιπο Γκράντι. «Πρέπει να χτίσουμε πάνω σε αυτά τα θετικά παραδείγματα και να διπλασιάσουμε την αλληλεγγύη που δείχνουμε με τους χιλιάδες αθώους ανθρώπους που αναγκάζονται, καθημερινά, να εγκαταλείπουν τις εστίες τους».

Ανάμεσα στα 70,8 εκατ. που αναφέρει η έκθεση του ΟΗΕ βρίσκονται τρεις βασικές ομάδες. Η πρώτη είναι οι πρόσφυγες, δηλαδή άνθρωποι που έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους λόγω του πολέμου, των διώξεων ή των συγκρούσεων. Το 2018, ο αριθμός των προσφύγων έφτασε τα 25,9 εκατ. παγκοσμίως, δηλαδή 500.000 περισσότεροι από το 2017. Στον αριθμό αυτόν περιλαμβάνονται οι 5,5 εκατ. Παλαιστίνιοι πρόσφυγες που εμπίπτουν στην εντολή της Υπηρεσίας Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή (UNRWA). Η δεύτερη ομάδα είναι οι αιτούντες άσυλο – άνθρωποι που βρίσκονται εκτός της χώρας καταγωγής τους και λαμβάνουν διεθνή προστασία, αλλά περιμένουν να βγει η απόφαση του αιτήματος ασύλου τους. Στο τέλος του 2018, υπήρχαν 3,5 εκατ. αιτούντες άσυλο παγκοσμίως. Η τρίτη και μεγαλύτερη ομάδα, που ανέρχεται στα 41,3 εκατ., είναι άνθρωποι που έχουν εκτοπιστεί σε άλλες περιοχές εντός της χώρας καταγωγής τους, μια κατηγορία που είναι γνωστή ως «εσωτερικά εκτοπισμένοι» (IDPs).

Η συνολική αύξηση των εκτοπισμένων συνεχίζει να ξεπερνάει σε ρυθμό την εύρεση λύσεων για τους ανθρώπους αυτούς. Η καλύτερη λύση για οποιονδήποτε πρόσφυγα είναι να μπορεί να επιστρέψει στην πατρίδα του οικειοθελώς, σε συνθήκες ασφάλειας και αξιοπρέπειας. Άλλες λύσεις περιλαμβάνουν την ένταξη στην κοινότητα υποδοχής ή την επανεγκατάσταση σε μια τρίτη χώρα. Ωστόσο, μόνο 92.400 πρόσφυγες επανεγκαταστάθηκαν σε τρίτες χώρες το 2018, που αντιστοιχούν σε λιγότερο από το 7% όσων περιμένουν για επανεγκατάσταση. Περίπου 593.800 πρόσφυγες κατάφεραν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, ενώ 62.600 πολιτογραφήθηκαν.

«Σε οποιαδήποτε προσφυγική κατάσταση, όπου κι αν αυτή εντοπίζεται, όσο κι αν διαρκεί, θα πρέπει να δίνεται συνεχώς έμφαση στην εύρεση λύσεων και την άρση των εμποδίων που δυσκολεύουν τους ανθρώπους να επιστρέψουν στις εστίες τους», πρόσθεσε ο κ. Γκράντι. «Πρόκειται για ένα πολύπλοκο έργο στο οποίο είναι αφιερωμένη η Υ.Α., και το οποίο απαιτεί, ωστόσο, τη συνεργασία όλων των χωρών για την επίτευξη του κοινού καλού. Αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας».

Το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ στην Αθήνα, εκτιμά ότι περί τους 76.000 πρόσφυγες και μετανάστες εισήλθαν στην Ελλάδα από το 2015 και παραμένουν στην χώρα μας μέχρι τον Μάρτιο του 2019.

Μήνυμα Γενικού Γραμματέα ΟΗΕ για την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων

«Τον ανθρωπισμό των χωρών που φιλοξενούν τους πρόσφυγες ακόμη και όταν παλεύουν με τις δικές τους οικονομικές προκλήσεις και τις ανησυχίες τους για ζητήματα ασφάλειας», αναγνωρίζει σε μήνυμά του για την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες. Υπογραμμίζει μάλιστα πως αυτό που χρειάζονται περισσότερο και επειγόντως οι πρόσφυγες είναι η ειρήνη.

«Αυτή την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, οι σκέψεις μου είναι με τους πάνω από 70 εκατομμύρια γυναίκες, παιδιά και άνδρες - πρόσφυγες και εσωτερικά εκτοπισμένους - που αναγκάστηκαν να δραπετεύσουν από τον πόλεμο, τις συγκρούσεις και τις διώξεις. Αυτός είναι ένας εντυπωσιακός αριθμός, διπλάσιος απ' ό,τι πριν από 20 χρόνια» σημειώνει ο Αντόνιο Γκουτέρες.

Σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, οι περισσότεροι από τους βίαια εκτοπισμένους προέρχονται από λίγες μόνο χώρες: Συρία, Αφγανιστάν, Νότιο Σουδάν, Μυανμάρ και Σομαλία. Τους τελευταίους 18 μήνες, εκατομμύρια άλλοι έχουν τραπεί σε φυγή από τη Βενεζουέλα. Σε αυτό το πλαίσιο, τόνισε την ανάγκη σύνδεσης της φιλοξενίας του με την ανάπτυξη και τις επενδύσεις και παρατήρησε πως είναι λυπηρό το ότι δεν ακολουθούν όλοι το παράδειγμα τους. «Πρέπει να αποκαταστήσουμε την ακεραιότητα του καθεστώτος διεθνούς προστασίας» διαμήνυσε.

Περαιτέρω ο κ. Γκουτέρες αναφέρει πως το Παγκόσμιο Σύμφωνο για τους Πρόσφυγες, που εγκρίθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο, προσφέρει ένα σχέδιο για μία σύγχρονη απάντηση στο προσφυγικό ζήτημα και προσθέτει ότι εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο συμμετέχουν στην εκστρατεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες για την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων και κάνουν βήματα, μεγάλα και μικρά, με ομοψυχία με τους πρόσφυγες. «Θα κάνεις κι εσύ ένα βήμα με τους πρόσφυγες;» καταλήγει το μήνυμα του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ.

Δήλωση Βίτσα για την 20η Ιουνίου

"Σήμερα 20η Ιουνίου η παγκόσμια κοινότητα στρέφει το βλέμμα στους ανθρώπους εκείνους που αναγκάστηκαν να ξεριζωθούν από τον τόπο τους να αφήσουν πίσω όσα είχαν χτίσει και να φύγουν για να σώσουν τη ζωή τους και τις οικογένειές τους, τους Πρόσφυγες. Όμως μια μέρα δεν είναι αρκετή. Η φροντίδα πρέπει να είναι καθημερινή" αναφέρει σε δήλωσή του ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής, Δημήτρης Βίτσας.

"Συγχρόνως τιμούμε και όλους εκείνους που επέδειξαν αλληλεγγύη στους πρόσφυγες που είδαν στους ανθρώπους αυτούς όχι μια αόρατη απειλή αλλά άνδρες γυναίκες και παιδιά που προσπαθούσαν να σώσουν τη ζωή τους και την αξιοπρέπειά τους. Αυτοί, οι άνθρωποι της αλληλεγγύης και της ανθρωπιάς είναι η μεγαλύτερη ελπίδα για μια κοινωνία ανοικτή στην πολυπολιτισμικότητα, μια κοινωνία ανεκτική στη διαφορετικότητα, μια κοινωνία στην οποία δεν χωρά η ξενοφοβία, η μισαλλοδοξία και ο εξτρεμισμός" τόνισε και προσθέτει ο υπουργός:

"Η προστασία των προσφύγων και όσων αιτούνται Άσυλο στην Ελλάδα και την Ευρώπη είναι υποχρέωση όχι μόνο συμβατική και νομική, που εδράζεται στο Διεθνές Δίκαιο και τις Διεθνείς Συμβάσεις, αλλά , πρωτίστως ηθική. Η χώρα, οι άνθρωποι της και η κυβέρνηση, στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων μέσα σε αντίξοες συνθήκες, τιμώντας την Ιστορία του Λαού μας και τις αξίες που καθορίζουν την ταυτότητα του ελληνικού και του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Σήμερα στην Ελλάδα και με βάση το σύστημα φιλοξενίας που έχουμε αναπτύξει, 25.000 άνθρωποι φιλοξενούνται σε σπίτια με βάση πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ, 20.000 σε 28 Κέντρα Φιλοξενίας στην ενδοχώρα και 8.000 σε ξενοδοχεία.

Περισσότερα από 12.500 παιδιά πηγαίνουν σχολείο και στην πλειοψηφία των Κέντρων Φιλοξενίας λειτουργούν νηπιαγωγεία. Όμως η ανθρωπιστική διαχείριση του προσφυγικού και μεταναστευτικού ζητήματος επιβάλλεται να σταματήσουν οι πόλεμοι και να ενισχυθούν οικονομικά και αναπτυξιακά οι κοινωνίες που αντιμετωπίζουν εκτεταμένη φτώχεια. Να επικρατήσουν οι διεθνείς συμφωνίες, όπως η συνθήκη της Γενεύης στις συνοριακές διαδικασίες. Να υπάρξει δίκαιος καταμερισμός του αντικειμενικού βάρους που προκαλείται στις χώρες υποδοχής σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Σήμερα είναι άμεσα αναγκαίο ένα πρόγραμμα μετεγκατάστασης και εξέτασης του αιτήματος ασύλου για τουλάχιστον 20.000 αιτούντες σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Σήμερα είναι αναγκαίο ένα Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου και κοινά χαρακτηριστικά προσφυγικού προφίλ. Σήμερα πρέπει να μιλήσουμε συγκεκριμένα, να συμφωνήσουμε συγκεκριμένα μέτρα και να πράξουμε. Η υποχρέωσή μας είναι να διασφαλίσουμε ότι οι πρόσφυγες που έρχονται στη χώρα μας, προσπαθώντας να σώσουν τη ζωή τους, θα βρουν τις συνθήκες για να ζήσουν μια ζωή με ασφάλεια και αξιοπρέπεια".

Πηγή: sansimera.gr