Τεχνολογία

Άλμπερτ Αϊνστάιν: Τα 100ά γενέθλια της θεωρίας της σχετικότητας

Σαν σήμερα αποδείχθηκε η θεωρία που άλλαξε την πραγματικότητα στη φυσική και την αστρονομία.

Στις 29 Μαΐου 2019 συμπληρώνονται τα 100 χρόνια από τότε που οι επιστήμονες κατάφεραν να αποδείξουν πειραματικά για πρώτη φορά -μέσω αστρονομικών παρατηρήσεων- τη γενική θεωρία της σχετικότητας, την καινοτόμα θεωρία βαρύτητας που είχε παρουσιάσει ο Άλμπερτ Αϊνστάιν το 1915 και η οποία τελικά άλλαξε εκ βάθρων την φυσική και την αστρονομία. Μια σειρά από εκδηλώσεις σε όλο τον κόσμο έχουν προγραμματιστεί με αφορμή την επέτειο.

Εκτός από τη θεμελιώδη σημασία της για την επιστήμη, η γενική σχετικότητα έχει διάφορες σύγχρονες τεχνολογικές εφαρμογές, όπως το δορυφορικό σύστημα GPS και τα συναφή συστήματα δορυφορικής πλοήγησης (SatNav), η καλύτερη πρόβλεψη του καιρού μέσω υπολογιστών κ.α.

Στις 29 Μαΐου 1919 μια επιστημονική αποστολή με επικεφαλής τον Βρετανό αστρονόμο Σερ Άρθουρ Έντινγκτον, που ταξίδεψε στο νησί Πρίνσιπε στα ανοιχτά της δυτικής ακτής της Αφρικής στον Ατλαντικό, επαλήθευσε τη γενική θεωρία της σχετικότητας, κάνοντας παρατηρήσεις του φωτός των άστρων στη διάρκεια μιας ηλιακής έκλειψης και διαπιστώνοντας την καμπύλωση του με βάση τις θεωρητικές προβλέψεις του Αϊνστάιν.

Η θεωρία επιβεβαιώθηκε και από μια άλλη βρετανική αποστολή στο Σομπράλ της Βραζιλίας, που έκανε παρατηρήσεις στη διάρκεια της ίδιας έκλειψης. Οι εικόνες από αυτή τη δεύτερη αποστολή, με επικεφαλής τον αστρονόμο Φρανκ Ντάισον, ήταν λιγότερο θολές από εκείνη του Πρίνσιπε υπό τον Έντινγκτον, όπου υπήρχαν αρκετά σύννεφα στον ουρανό. Στην πορεία ο ρόλος αυτής της δεύτερης αποστολής άδικα υποβαθμίσθηκε από τη φήμη του Έντινγκτον.

Οι δύο επιστημονικές αποστολές είχαν χρηματοδοτηθεί από τη Βασιλική Αστρονομική Εταιρεία της Βρετανίας, τη Βασιλική Εταιρεία επιστημών και τη Βασιλική Ιρλανδική Ακαδημία, ενώ είχαν οργανωθεί από το Βασιλικό Αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς.

Ο Αϊνστάιν ενημερώθηκε ανεπίσημα το Σεπτέμβριο του 1919 για την πειραματική επιβεβαίωση της θεωρίας του και έγραψε τα «ευχάριστα νέα» στη μητέρα του. Η επίσημη ανακοίνωση των ευρημάτων των δύο αποστολών σε κοινή επιστημονική συνεδρίαση των βρετανικών επιστημονικών φορέων το Νοέμβριο του 1919, κατέστησε γνωστό διεθνώς ότι η γενική σχετικότητα πράγματι έχει ισχύ, πράγμα που έκανε διάσημο τον Αϊνστάιν μέσα σε λίγες μέρες, όταν η είδηση μεταδόθηκε ευρέως από τα μέσα ενημέρωσης εκείνης της εποχής. Για να γιορτάσει το γεγονός, ο Αϊνστάιν αγόρασε ένα βιολί!

Η επίδραση της βαρύτητας που ασκεί ένα άστρο πάνω στο φως που ταξιδεύει κοντά του, είναι πιο εύκολα μετρήσιμη (τουλάχιστον με τις τεχνικές δυνατότητες του προηγούμενου αιώνα), όταν συμβαίνει μια έκλειψη, στη διάρκεια της οποίας αφενός το φως του Ήλιου μπλοκάρεται από τη Σελήνη, αφετέρου το φως άλλων μακρινότερων άστρων καμπυλώνεται. Έτσι, τα άστρα φαίνονται μετατοπισμένα σε ελαφρώς διαφορετικές θέσεις από εκείνες που παρατηρούνται σε άλλες στιγμές.

«Πριν ένα αιώνα οι αστρονόμοι επιβεβαίωσαν τη γενική θεωρία της σχετικότητας, μεταμορφώνοντας στην πορεία ριζικά και για πάντα την κατανόηση μας για το σύμπαν. Το έργο του Αϊνστάιν και του Έντινγκτον αποτελεί ένα εντυπωσιακό παράδειγμα διεθνούς συνεργασίας μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και μια ορατή επίδειξη του πώς η επιστήμη μπορεί να υπερβεί τους φραγμούς σε αυτές τις ταραχώδεις εποχές», δήλωσε ο πρόεδρος της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας, καθηγητής Μάικ Κρούιζ.