Τουρκία

“Απασφάλισε” ο Χακάν Τσαβούσογλου για Λωζάννη και ελληνοτουρκικά

Μηνύματα στην Αθήνα έστειλε ο Τούρκος αντιπρόεδρος σε τηλεοπτική του συνέντευξη. Τι είπε για τις δηλώσεις Τσίπρα και Γαβρόγλου σχετικά με το θέμα των μουφτήδων.

Η Λωζάννη και οι δηλώσεις Ερντογάν στην Ελλάδα συνεχίζουν να απασχολούν την τουρκική επικαιρότητα με το θέμα αυτό να απασχολεί τόσο τη βουλή όσο και να αποτελεί βασική ερώτηση πλέον σε συνεντεύξεις πολιτικών.

Ο Τούρκος αντιπρόεδρος, Χακάν Τσαβούσογλου, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο κρατικό κανάλι TRT Haber, μίλησε για όλα τα θέματα που αφορούν στις ελληνοτουρκικές σχέσεις καθώς επίσης και για τα άρθρα της Λωζάννης, τα οποία η Τουρκία θέλει να αναθεωρηθούν, όπως μεταδίδει η ανταποκρίτρια του ΑΝΤ1 στη γειτονική χώρα, Μαρία Ζαχαράκη.

«Τα αιτήματά μας δεν έχουν σχέση με την εδαφική ακεραιότητα ούτε της Ελλάδας ούτε καμίας άλλης χώρας» ανέφερε ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης και πρόσθεσε ότι «ως μία από τις εγγυήτριες χώρες που υπέγραψαν τη Συνθήκη της Λωζάννης, θα παρακολουθούμε μέχρι τέλους ό,τι έχει σχέση με τα δικαιώματα των ομογενών μας».

Λωζάννη και Δυτική Θράκη

Ερωτηθείς για τη συνέντευξη που παραχώρησε ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στον Αλέξη Παπαχελά πριν από την επίσκεψη του στην Ελλάδα και για την επικαιροποίηση της Λωζάννης, που ζητά η Τουρκία, ο Τσαβούσογλου είπε απευθυνόμενος προς την Ελλάδα:

«Αν θέλετε να επιτευχθεί εξομάλυνση, θα πρέπει να δείξετε ότι όλα τα θέματα είναι συζητήσιμα. Ο Πρόεδρός μας στη συνέντευξη που παραχώρησε αναφέρθηκε στην ανάγκη επικαιροποίησης της Συνθήκης της Λωζάννης. Στην Αθήνα, όμως, και ενώ δεν είχε πει τίποτα για το θέμα αυτό, ο Έλληνας Πρόεδρος, Προκόπης Παυλόπουλος, είπε μπροστά στους δημοσιογράφους ότι δεν μπορεί να επικαιροποιηθεί η Λωζάννη και πως δεν είναι υπέρ κάτι τέτοιου. Πάνω σε αυτήν την τοποθέτηση ο Πρόεδρός μας αναφέρθηκε στην επικαιροποίηση της Λωζάνης και τα προβλήματα στη Δυτική Θράκη.

Θέλω με σαφήνεια να πω το εξής. Αυτό που θέλει να πει ο Πρόεδρός μας ζητώντας επικαιροποίηση της Λωζάννης, δεν αφορά στην εδαφική ακεραιότητα ούτε της Ελλάδας ούτε καμίας άλλης χώρας. Υπάρχουν ορισμένες διατάξεις στα άρθρα 37 και 45 της Λωζάννης που αφορούν τόσο τη μουσουλμανική τουρκική μειονότητα της Δυτικής Θράκης όσο και τη μη μουσουλμανική μειονότητα που παρέμεινε στην Κωνσταντινούπολη.

Εμείς ως Τουρκία προσπαθούμε ειδικά κατά τη διάρκεια της δικής μας διακυβέρνησης να προβούμε σε κάθε αλλαγή και θετικά βήματα που απαιτούνται στο πλαίσιο των διατάξεων της Λωζάννης. Κάνοντας ωστόσο αυτά τα βήματα υπάρχουν και κάποιες υποχρεώσεις που αναλογούν στην Ελλάδα για να ξεπεραστούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η “τουρκική μειονότητα Δυτικής Θράκης” (όπως την αποκάλεσε). Η Ελλάδα όμως εμμένει στο να μη δίνει τα δικαιώματα της μειονότητας, η οποία ζει στην Δυτική Θράκη και απορρέουν από τη Λωζάννη και αφορούν θέματα όπως οι μουφτήδες, η παιδεία, τα βακούφια, η εθνική ταυτότητα, καθώς και πολιτιστικά και κοινωνικά δικαιώματα.

Τα προστάγματα αυτά της Λωζάννης έχουν αλλάξει με τις πρακτικές που εφαρμόζει η Ελλάδα. Περί αυτού πρόκειται λοιπόν η επικαιροποίηση, στην οποία αναφέρθηκε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας».

Μουφτήδες

Στη συνέχεια ο Χακάν Τσαβούσογλου κλήθηκε να σχολιάσει τις δηλώσεις του Έλληνα Πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, ότι «η συζήτηση για το θέμα του μουφτήδων πρέπει να γίνει με τους ίδιους τους Έλληνες πολίτες μουσουλμάνους και να καταλήξει το συντομότερο δυνατό ώστε να μπορέσουμε να έχουμε και την αντίστοιχη νομοθέτηση σε ένα βάθος χρόνου ώστε να ξεπεράσουμε αυτά τα εμπόδια και αυτά τα προβλήματα». Παράλληλα δε ο Τούρκος αντιπρόεδρος ρωτήθηκε και για τις δηλώσεις του Έλληνα Υπουργού Παιδείας, Κώστα Γαβρόγλου, ότι η Κυβέρνηση προτίθεται να ακολουθήσει μια πολιτική με σεβασμό απέναντι στη μειονότητα και ότι το θέμα της εκλογής των μουφτήδων θα πρέπει οπωσδήποτε να συζητηθεί στο πλαίσιο αυτό.

Ο Χακάν Τσαβούσογλου απάντησε ότι:

«Οι Έλληνες έλαβαν το μήνυμα που ήθελε να δώσει ο πρόεδρός μας κάνοντας λόγο για επικαιροποίηση της Λωζάννης. Συνεπώς η δήλωση του κ. Τσίπρα σχετικά με την εκλογή μουφτήδων αποτελεί ένα θετικό βήμα. Ωστόσο, αυτό δεν πρέπει να αποτελεί χάρη προς τη “μουσουλμανική τουρκική μειονότητα της Δυτικής Θράκης”, διότι οι θρησκευτικές και πολιτιστικές ελευθερίες είναι δικαιώματα ειδικά αναγνωρισμένα για τις μειονότητες τόσο στις διεθνείς συνθήκες και συμβάσεις όσο και στη Λωζάννη.

Εδώ και χρόνια λέμε ότι η “μουσουλμανική τουρκική μειονότητα της Δυτικής Θράκης” θα πρέπει να εκλέγει η ίδια τους μουφτήδες βάσει της Συνθήκης των Αθηνών.

Άλλωστε η Ελλάδα με ένα νόμο που θέσπισε το 1920 έδωσε στη μειονότητα το δικαίωμα να εκλέγει τους μουφτήδες της. Όταν όμως απεβίωσε ο Μουφτής της Κομοτηνής, Χαφίζ Μουσταφά Εφέντη, η Ελλάδα δεν επέτρεψε στη μειονότητα να εκλέγει πλέον το μουφτή της. Μια πρακτική που ήταν σε ισχύ για 65 χρόνια, εγκαταλείφθηκε δίχως λόγο.

Το 1985 είναι τότε που ξεκίνησε το πρόβλημα. Η Ελλάδα επέβαλε στη μουσουλμανική μειονότητα μουφτήδες που ανήκουν στη δική της σφαίρα επιρροής.

Τα μέλη της μειονότητα αναζήτησαν μια διέξοδο και είπαν ότι “αφού εσείς μας επιβάλλετε κάτι τέτοιο, εμείς δεν τους θέλουμε, δεν πιστεύουμε ότι μας εκπροσωπούν άνθρωποι που διορίσατε εσείς” και τηρώντας μια σαφή στάση εξέλεξαν τους δικούς τους μουφτήδες. Αυτή τη στιγμή οι πιο αξιόπιστοι και οι νόμιμοι μουφτήδες είναι αυτοί που εξέλεξαν οι ίδιοι.

Το πρόβλημα αυτό σοβεί εδώ και χρόνια και εξαιτίας του σημειώνονται δυσάρεστα περιστατικά. Μόλις πρόσφατα επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης επτά μηνών στον εκλεγμένο μουφτή Ξάνθης επειδή τέλεσε νεκρώσιμη τελετή.

Αν και η Τουρκία έχει διατυπώσει την άποψή τους να γίνουν βήματα και έχοντας η ίδια κάνει πολλά βήματα για τις μειονότητες, η Ελλάδα παρόλα αυτά εμμένει να επιβάλλει πράγματα. Όταν μιλάμε γύρω από ένα τραπέζι φαίνονται όλα να κυλούν ομαλά αλλά όταν επιστρέφουμε δεν γίνεται κανένα βήμα, συνεχίζεται το κατεστημένο», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Χακάν Τσαβούσογλου.

«Είναι θετικά βήματα οι δηλώσεις των κ.κ. Τσίπρα, Γαβρόγλου και Κοτζιά έπειτα από την αναφορά του προέδρου μας για επικαιροποίηση της Λωζάννης και θα παρακολουθήσουμε από κοντά πως θα γίνουν πράξει αυτές οι δηλώσεις και ποια θα είναι η μέθοδος και αν τα βήματα θα γίνουν με τρόπο που να αντικατοπτρίζουν τη βούληση της μειονότητας», πρόσθεσε.

Η Συνθήκη της Λωζάννης ή η μη εφαρμογή της φταίει;

Στη συνέχεια ρωτήθηκε «μήπως τα προβλήματα προκύπτουν επειδή δεν εφαρμόζονται οι όροι της Λωζάννης ή μήπως η Συνθήκη της Λωζάννης δυσκολεύεται να προσαρμοστεί πλέον με τα δικαιώματα που αφορούν στον σύγχρονο και συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο».

Ο Χακάν Τσαβούσογλου απάντησε λέγοντας:

«Η Λωζάννη έχει ημερομηνία 24 Ιουλίου 1923. Η συνθήκη που συντάχθηκε εκείνη την εποχή καλύπτει πράγματι πλήρως τις ανάγκες και των δυο κοινοτήτων. Μετά την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου των Ηνωμένων Εθνών το 1948 έγιναν ορισμένες ρυθμίσεις όσον αφορά τα δικαιώματα του ανθρώπου.

Επίσης με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ενισχύθηκαν περαιτέρω τα εν λόγω δικαιώματα των δυο μειονοτικών κοινοτήτων.

Συνεπώς όταν κοιτάξουμε τόσο τη Λωζάννη όσο και τις διεθνείς συνθήκες, θα δούμε ότι δεν υπάρχει λόγος να μη λύνονται τέτοια θέματα. Αν υπάρχει θέληση μπορούν να ξεπεραστούν τα προβλήματα της ταυτότητας της μειονότητας, της θρησκευτικής ελευθερίας, της παιδείας, των βακουφιών, μπορούν να δοθούν κάθε είδους ελευθερίες.

Εμείς κάναμε βήματα στο θέμα αυτό και ειδικά όσον αφορά τα βακούφια. Με νόμο που θεσπίσαμε το 2003 καταστήσαμε δυνατό να επιστραφούν οι βακουφικές περιουσίες στις κοινότητες της μη μουσουλμανικής μειονότητας. Το 2008 και το 2010 τον επικαιροποιήσαμε το νόμο και 1029 βακουφικές περιουσίες επιστράφηκαν στα βακούφια των μειονοτικών κοινοτήτων. Η Τουρκία έδωσε αποζημίωση για 21 περιουσίες που δεν μπορούσαν να επιστραφούν.

Μέσω της Γενικής Διεύθυνσης Βακουφιών και του Υπουργείου Πολιτισμού αποκαθιστούμε περιουσίες και πολλές εκκλησίες που ανήκουν στις μη μουσουλμανικές μειονότητες. Ένα από τα πιο προφανή παραδείγματα είναι η Μονή Σουμελά. Συνεχίζονται οι εργασίες αποκατάστασης παρά το γεγονός ότι πραγματοποιούνται υπό πολύ δύσκολες συνθήκες και έτσι θα αποπερατωθούν σύντομα. Η Σιδερένια Εκκλησία θα ανοίξει στις 7 Ιανουαρίου όταν έρθει ο Βούλγαρος πρόεδρος στην Τουρκία. Πριν από μερικές εβδομάδες άρχισε να λειτουργεί η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην Πύλη της Αδριανούπολης, μετά την αποκατάσταση που πραγματοποίησε η Γενική Διεύθυνση Βακουφιών. Συνεχίζονται οι εργασίες αποκατάστασης σε πολλά ακόμα μέρη.

Στην Ίμβρο υπάρχουν μόνο τέσσερις μαθητές και η Τουρκία άνοιξε ελληνικό δημοτικό και στη συνέχεια δεν αρκέστηκε μόνο σε αυτό, άνοιξε και γυμνάσιο και λύκειο. Προετοίμασε το περιβάλλον για την επιστροφή μελών της ελληνικής μειονότητας στην Τουρκία.

Ο Πρόεδρός μας το έχει πει πολλές φορές. Στην Ελλάδα δεν επιτρέπεται η εκλογή των μουφτήδων, αλλά από την άλλη πλευρά η Τουρκία έδωσε τουρκική υπηκοότητα σε ιερωμένους που επέλεξε η Ελλάδα για την εκλογή του Πατριάρχη. Εμείς τα κάνουμε δίχως να βαρυγκωμούμε. Δεν θέλουμε να υπάρχει κανένας που να αισθάνεται διαφορετικός. Εύκολα μπορείτε να δείτε τα βήματα που κάναμε τα τελευταία 15-16 χρόνια.

Όμως, όταν βλέπουμε τι βήματα γίνονται στην Ελλάδα, καταλαβαίνουμε ότι γίνονται βήματα πίσω, όχι προς τα μπροστά και ότι υπάρχουν δυσκολότερες συνθήκες. Υπάρχει μία μουσουλμανική τουρκική κοινότητα που θέλει να θέσουμε αυτά τα ζητήματα στην ατζέντα ενώπιον των Ελλήνων πολιτικών. Εμείς πρέπει να προστατέψουμε τα αιτήματα και τις προσδοκίες τους. Όταν εμείς υπογράψαμε τη Λωζάννη, την υπογράψαμε ως εγγυήτρια χώρα. Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τις προσδοκίες και τα αιτήματα των “ομογενών” μας.

Ερώτηση: Τα τελευταία χρόνια αρχίσαμε να βάζουμε όλο και πιο πολύ στην ατζέντα τα δικαιώματα των συμπατριωτών μας στη Δυτική Θράκη. Αρχίσαμε να βλέπουμε περισσότερο αυτά τα προβλήματα ή βελτιώσαμε περισσότερο τις σχέσεις μας; Αυτό το καθήκον που αναλαμβάνει η Τουρκία τί σημαίνει για τους ομογενείς μας στη Δυτική Θράκη;

«Αυτός που έπαιξε μεγάλο ρόλο στη διαδικασία αυτή είναι ο πρόεδρός μας, Ερντογάν. Θέτοντας στην ατζέντα αυτό το ζήτημα, στη βάση της Λωζάννης, προκάλεσε την ευαισθητοποίηση για το θέμα. Είναι γνωστή η ευαισθησία του προέδρου μας αναφορικά με την γεωγραφία της καρδιάς μας από τα Βαλκάνια μέχρι τον Καύκασο και από τη Μέση Ανατολή μέχρι την Αφρική. Όταν βλέπει ότι δεν γίνεται βήμα στο ζήτημα των δικαιωμάτων, αυξάνεται η ανησυχία του και λέει ότι πρέπει να γίνουν βήματα για λύση. Έχουμε σχέσεις γείτονα με την Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιήθηκαν πολλές συνομιλίες σε ανώτατο επίπεδο. Εκτός από τις αμοιβαίες συνομιλίες μεταξύ κυβερνήσεων, αυξήθηκε η σημασία του ζητήματος και όταν το έθεσε προς συζήτηση ο Πρόεδρός μας κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα, προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση. Ειδικά, το ζήτημα της επικαιροποίησης της Λωζάννης δημιούργησε ευαισθητοποίηση. Τόσο οι Έλληνες αρμόδιοι όσο και οι Τούρκοι αρμόδιοι είπαν “τι κάνουμε;”. Έγινε κατανοητό ότι το να παραβλέπονται τα προβλήματα δεν εξασφαλίσει την επίλυσή τους.

Ερώτηση: Στο διεθνές δίκαιο η Συνθήκη της Λωζάννης χαρακτηρίζεται ως συμφωνία που δημιουργεί ένα de facto καθεστώς. Σε αυτό το ζήτημα οι αντιδράσεις της Τουρκίας μπορεί να έχουν αποτέλεσμα στην Ε.Ε. και τον ΟΗΕ; Ενδιαφέρονται για αυτό το ζήτημα;

«Πρέπει να δείξουν. Αυτά δεν είναι αδικίες ή περιορισμός των ελευθεριών που εξηγούνται βάσει Λωζάννης. Για παράδειγμα το ζήτημα των ιδρυμάτων. Αν δεν εξασφαλισθεί η διοίκηση και η αντιπροσώπευση της μειονότητας, αυτό σημαίνει ότι περιορίζονται οι θρησκευτικές ελευθερίες. 

Όταν κοιτάζουμε το ζήτημα της ελευθερίας της εκπαίδευσης, η Ελλάδα ανάγκασε τη μειονότητα να πηγαίνει στο ελληνικό νηπιαγωγείο τα 6χρονα. Ένας 6χρόνος πρέπει να πάει σε ένα σχολείο όπου εκπαιδεύεται με χριστιανικά πρότυπα, πέραν του δικού του πολιτισμού; Πρέπει να υπάρξει δίγλωσσο νηπιαγωγείο αλλά δεν το διασφαλίζουν.

Επιβάλλουν τον δικό τους πολιτισμό και τα δικά τους θρησκευτικά πρότυπα σε αυτό το παιδί. Αυτό είναι απαράδεκτο και απάνθρωπο. Η Ελλάδα έκλεισε δυο ιδρύματα από το 1927 και το 1929, τα οποία ασκούσαν κοινωνικές, πολιτιστικές ενέργειες της μειονότητας, με μία νομαρχιακή απόφαση το 1985 λέγοντας ότι εμπεριέχουν τη  λέξη ‘τουρκικό’. Υπάρχει επίσης άρνηση ως προς την εθνική ταυτότητα.

Αυτές είναι παραβιάσεις των ελευθεριών που δόθηκαν με την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρωπινά Δικαιώματα του ΟΗΕ του 1948 και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Αυτά τα ζητήματα αφορούν το ΕΔΑΔ, την Ε.Ε. και το Ανώτατο Συμβούλιο Δικαιοσύνης.»

Ερώτηση: Στο ζήτημα της Λωζάννης ποιον δρόμο θα ακολουθήσουμε και τί υπάρχει στα σχέδια μας;  

«Εμείς θα προσπαθήσουμε να συνεχίσουμε το δρόμο που είναι σωστός για εμάς. Ο αξιότιμος πρόεδρός μας άνοιξε μία καινούρια περίοδο και είπε ότι αν δεν δώσουν τα δικαιώματα αυτά σημαίνει ότι άλλαξαν τη Λωζάννη. Oι δηλώσεις των ελληνικών Aρχών θα καλύψουν τις προσδοκίες μας ή όχι; Θα το δούμε. Όμως εμείς, ως εγγυήτρια χώρα που υπέγραψε τη Συνθήκη της Λωζάννης, θα προστατέψουμε τα δικαιώματα των ομογενών μας, της μουσουλμανικής τουρκικής μειονότητας».