Γενικά

Τα εντυπωσιακά ψηφιδωτά που έφερε στο φως ο μετροπόντικας της Θεσσαλονίκης (βίντεο)

Κάτω από την πλατεία της Αγίας Σοφίας στο κέντρο της πόλης ανακαλύφθηκαν τα ψηφιδωτά που «κόβουν την ανάσα».

Ψηφιδωτά δάπεδα μεγάλης αισθητικής αξίας έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στη νότια είσοδο του σταθμού του μετρό της Αγίας Σοφίας μετά την 1η Δεκεμβρίου, κατά τις ανασκαφές για τις εργασίες του μετρό.

Τα εντυπωσιακά πολύχρωμα ψηφιδωτά αποκαλύφθηκαν κάτω από την οβάλ μαρμαρόστρωτη πλατεία του 6ου αιώνα την οποία βρήκαν οι αρχαιολόγοι τον Φεβρουάριο 2017, και ανήκουν είτε σε ένα μεγάλο συγκρότημα δημόσιου χαρακτήρα είτε σε αστικές βίλες του 4ου αιώνα μ.Χ..

Τα ψηφιδωτά, που βρέθηκαν σε αρκετά καλή κατάσταση, έχουν κατά κανόνα γεωμετρικό διάκοσμο και πιστεύεται ότι κοσμούσαν το δάπεδο του αιθρίου της δυτικής στοάς περιστυλίου. Από το σωζόμενο δάπεδο, ξεχωρίζει ένα ωραίο μετάλλιο με μια γυναίκεια μορφή. Το πρόσωπο της γυναίκας έχει καταστραφεί, ωστόσο φαίνεται ότι πως η ίδια είναι σε καθιστή στάση, ενώ ξεχωρίζει και το πρόσωπο ενός μικρού παιδιού.

Εκτός των ψηφιδωτών δαπέδων, έχουν διασωθεί ερείπια τοίχων αλλά και μέρος ενός λουτρού που βρισκόταν στο συγκρότημα. Από τις ανασκαφές που είναι ακόμα σε εξέλιξη, αποδεικνύεται πως στον μεγάλο χώρο υπήρχε και μια δεξαμενή που τροφοδοτούσε με νερό το λουτρό. Μάλιστα στον χώρο βρέθηκαν και θραύσματα γυαλιού τα οποία πιθανότητα ανήκουν σε γυάλινα φυαλίδια με αρωματικά έλαια που χρησιμοποιούσαν οι λουόμενοι.

Το συγκρότημα χρονολογείται τον 4ο αιώνα και χρησιμοποιούνταν μέχρι και τον 5ο αιώνα. Έπειτα περιέπεσε σε αχρηστία και πάνω του χτίστηκε η μαρμαρόστρωτη πλατεία. Τα δάπεδα διασώθηκαν σε τέτοια κατάσταση γιατί ουσιαστικά η πλατεία «σφράγισε» το σημείο με αργολιθοδομή και με μαρμάρινες πλάκες, με αποτέλεσμα τα ψηφιδωτά να μείνουν σχεδόν ανέπαφα.

Παρόμοια ψηφιδωτά έχουν βρεθεί στη Θεσσαλονίκη τόσο στη Ρωμαϊκή Αγορά όσο και στο Γαλεριανό Συγκρότημα.

Η μεταβατική περίοδος της Θεσσαλονίκης

Οι αρχαιολόγοι δηλώνουν πως σε περίπτωση που στο συγκρότημα φιλοξενούνταν ιδιωτικά οικήματα, τότε η κατασκευή της πλατείας αποκαλύπτει σημαντικά στοιχεία για την πολεοδομική οργάνωση της εποχής και πιο συγκεκριμένα ότι είμαστε μάρτυρες ενός είδους πρωίμης «απαλλοτρίωσης» εκείνης της εποχής.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η κατασκευή της πλατείας τον 6ο αιώνα, πάνω στο συγκρότημα που δημιουργήθηκε τον 4ο αιώνα, αντανακλά τη μεταβατική φάση που περνούσε η Θεσσαλονίκη από την ελληνορωμαϊκή παράδοση σε κάτι καινούργιο. Η Θεσσαλονίκη, ως δεύτερη σημαντικότερη πόλη μετά την Κωνσταντινούπολη όφειλε να έχει και τις ανάλογες υποδομές. Η μεγάλη μαρμαρόστρωτη πλατεία εξυπηρετεί κατά τον 6ο αιώνα τις ανάγκες της θρησκευτικής λατρείας, καθώς βρίσκεται στον άξονα μεταξύ δύο σημαντικών θρησκευτικών κέντρων, της Αχειροποιήτου που κατασκευάζεται τον 5ο αιώνα και της βασιλικής της Αγίας Σοφίας.

Η επόμενη ημέρα

Η ανασκαφή στη νότια είσοδο του μετρό ξεκίνησε στις αρχές του Δεκεμβρίου και βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη.

Το μόνο σίγουρο έως τώρα είναι ότι τα ψηφίδωτα θα πρέπει να αποσπαστούν από το σημείο προκειμένου να συντηρηθούν. Για τα νέα ευρήματα όμως συνολικά θα γίνει εισήγηση στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ώστε να συζητηθεί το θέμα σε νέα συνεδρίαση του ΚΑΣ.

Όπως δήλωσε ο πρόεδρος του Αττικό Μετρό, Γιάννης Μυλόπουλος, στη Voria.gr τα ευρήματα δεν αλλάζουν το χρονοδιάγραμμα του έργου. «Τα ευρήματα θα αξιολογηθούν από ειδική επιτροπή του υπουργείου Πολιτισμού στην οποία συμμετέχουμε και εμείς ώστε να βρεθεί ο καλύτερος τρόπος για να αναδειχθούν», σημείωσε χαρακτηριστικά. 

Μάλιστα αφήνοντας αιχμές για τις προηγούμενες διοικήσεις του μετρό, ο κ. Μυλόπουλος επανέλαβε ότι πως για την νυν διοίκηση τα αρχαία δεν αντιμετωπίζονται ως πρόβλημα αλλά ως κομμάτι του μεγάλου αυτού έργου.