Γενικά
Ο τίτλος του “Δικαίου των Εθνών” στους Βασιλική και Κώστα Αθυρίδη
Το βραβείο του Μουσείου Μνήμης του Ολοκαυτώματος Yad Vashem απονέμεται σε ανθρώπους που με κίνδυνο της ζωής τους έσωσαν Εβραίους συμπολίτες τους τον καιρό της Κατοχής.
Με τον τίτλο του Δικαίου των Εθνών βραβεύτηκε την Τετάρτη 8 Νοεμβρίου 2017 στο Κολλέγιο Ανατόλια της Θεσσαλονίκης η Βασιλική Αθυρίδη και ο εκλιπών σύζυγός της Κώστας. Το βραβείο του Μουσείου Μνήμης του Ολοκαυτώματος Yad Vashem απονέμεται σε ανθρώπους που με κίνδυνο της ζωής τους έσωσαν εβραίους συμπολίτες τους τον καιρό της Κατοχής, όπως το ζεύγος Αθυρίδη που το 1944 προσέφερε καταφύγιο στην πενταμελή οικογένεια του Μάρκου και της Ίντας Ασσαέλ, κρύβοντάς τους στο σπίτι του μέχρι την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης τον Οκτώβριο εκείνης της χρονιάς.
Σε μία τελετή με έκδηλη τη συγκίνηση, η κ. Αθυρίδη, 106 χρονών σήμερα (γεννήθηκε το 1911), παρέλαβε το βραβείο από τη σύμβουλο της Πρεσβείας του Ισραήλ στην Αθήνα κ. Σαουσάν Χασόν. «Όποιος σώσει μία ζωή, σώζει τον κόσμο όλο» ανέφερε η κ. Χασόν χρησιμοποιώντας μία φράση από το ιερό βιβλίο των Εβραίων, το Ταλμούδ, για να αποτυπώσει τη σημασία και τον μεγάλο συμβολισμό της γενναίας αυτής ενέργειας. Η Βασιλική Αθυρίδη ευχαρίστησε από καρδιάς αυτούς που την τίμησαν και όσους γέμισαν το Raphael Hall στη σημαντική αυτή ημέρα στο Κολλέγιο Ανατόλια.
Το πορτρέτο του ζευγαριού σκιαγράφησε με μεγάλη γλαφυρότητα ο εγγονός Γιάννης Αθυρίδης περιγράφοντας τους ως ανθρώπους που πίστευαν ότι η πρόοδος μιας κοινωνίας φαίνεται περισσότερο από την αλληλεγγύη μεταξύ των μελών της και τη φροντίδα που δείχνει στους ασθενέστερους. Μιλώντας για τον παππού του τον ενέταξε στο είδος των ανθρώπων που χαμηλόφωνα και χωρίς τυμπανοκρουσίες «όποτε χρειαστεί στέκονται στο ύψος των περιστάσεων σεβόμενοι τους εαυτούς και τις αρχές τους». Για τη γιαγιά του που γεννήθηκε οθωμανή υπήκοος, είναι η μοναδική εν ζωή μάρτυρας της Πυρκαγιάς του 1917, έζησε δύο παγκόσμιους πολέμους, έναν εμφύλιο και πολλά άλλα, ο κ. Αθυρίδης είπε πως το μυστικό της μακροζωίας της είναι το «ασίγαστο πάθος για τη ζωή».
Ο κ. Ανδρέας Ασσαέλ, γιος του Φρέντυ και εγγονός του Μάρκου Ασσαέλ, ευχαρίστησε τον Κώστα και τη Βασιλική Αθυρίδη γιατί «δεν άνοιξαν μόνο το σπίτι αλλά και την αγκαλιά τους στην οικογένεια μου». Επίσης έκανε ειδική μνεία στον Μανόλη Κονιόρδο που βρήκε καταφύγιο στους Ασσαέλ στο σπίτι της Μαρίας Βουδούρουγλου. Εκεί κρύφτηκαν για 18 μήνες μέχρι που αναγκάστηκαν να φύγουν και να ζητήσουν βοήθεια από το ζεύγος Αθυρίδη. Η σωτηρία των Ασσαέλ ήταν μία φωτεινή εξαίρεση στη μοίρα των 43 συγγενών τους που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα.
Η τελετή πραγματοποιήθηκε στο Κολλέγιο Ανατόλια, ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα με ισχυρούς και διαχρονικούς δεσμούς με την εβραϊκή κοινότητα. Την εκδήλωση άνοιξε ο Πρόεδρος του Κολλεγίου Ανατόλια Δρ Πάνος Βλάχος που μίλησε και για τους Εβραίους μαθητές και αποφοίτους του σχολείου που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα, και στην παρακαταθήκη που αφήνει στις σημερινές και τις επόμενες γενιές το παράδειγμα του ζεύγους Αθυρίδη.
Στον χαιρετισμό του ο Πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδας (ΚΙΣΕ) και της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης (ΙΚΘ), κ. Δαυίδ Σαλτιέλ, τόνισε το ιστορικής σημασίας έργο που επιτελεί το Yad Vashem με τη συγκέντρωση μαρτυριών για το Ολοκαύτωμα. Στον δικό της χαιρετισμό η κ. Καλυψώ Γούλα, Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης, είπε ότι στα πρόσωπα της Βασιλικής και του Κώστα Αθυρίδη «τιμούνται και όλοι αυτοί που θα παραμείνουν άγνωστοι και βοήθησαν εβραίους συμπολίτες μας στη διάρκεια της κατοχής». Αναφέρθηκε, επίσης, στην ανάγκη συνέχισης της ιστορικής και συλλογικής μνήμης που θα εξασφαλιστεί με την ανέγερση του Μουσείο Ολοκαυτώματος στη Θεσσαλονίκη.
Η τελετή ολοκληρώθηκε με ένα μουσικοθεατρικό δρώμενο με δύο μαθητές, εμπνευσμένο από την ιστορία της διάσωσης, όπως αυτή καταγράφεται στα επίσημα αρχεία του Yad Vashem. Το δρώμενο επιμελήθηκε ο Λέων Ναρ, καθηγητής στο Κολλέγιο Ανατόλια, ο οποίος συντόνισε και την εκδήλωση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο τίτλος του Δικαίου των Εθνών αποτελεί μια από της υψηλότερες διακρίσεις που απονέμει το Κράτος του Ισραήλ μέσω του ιδρύματος Yad Vashem και αποφασίζεται μετά από διεξοδική έρευνα και έγκριση του Ανώτατου Δικαστηρίου της χώρας. Μέχρι στιγμής, 330 Έλληνες "Δίκαιοι" έχουν τιμηθεί μέχρι σήμερα. Μεταξύ αυτών και ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδας, Δαμασκηνός, ο θρύλος της Ελληνικής Αντίστασης, Λέλα Καραγιάννη, ο πρώην Αρχηγός της Ελληνικής Αστυνομίας επί Κατοχής, Άγγελος Έβερτ, ο πρώην Δήμαρχος Ζακύνθου, Λουκάς Καρρέρ, οι μακαριστοί Μητροπολίτες Ζακύνθου και Δημητριάδος, Χρυσόστομος και Ιωακείμ αντίστοιχα, και πολλοί άλλοι ήρωες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
