Γενικά

DW: ο γερμανικός Τύπος στα χρόνια των μνημονίων

Αιχμηρά σχόλια, αξέχαστα πρωτοσέλιδα, αποκαλύψεις για σενάρια διάσωσης ή χρεοκοπίας: μία αναδρομή, εν συντομία…

2009. Όλα δείχνουν ότι κάτι δεν πάει καλά στην Ελλάδα και οι Γερμανοί αναλυτές προσπαθούν να αντιληφθούν την ελληνική πραγματικότητα. Τον Δεκέμβριο του 2009, σε άρθρο που προκαλεί αίσθηση, το περιοδικό DER SPIEGEL εξηγεί τον όρο «Fakelaki» με τον Κώστα Μπακούρη, επικεφαλής του ελληνικού παραρτήματος της Διεθνούς Διαφάνειας, να επισημαίνει ότι μία ελληνική οικογένεια πληρώνει κατά μέσο όρο 1.700 ευρώ ετησίως σε «γρηγορόσημα».

Το SPIEGEL σχολιάζει ότι «συντηρητικοί και σοσιαλιστές, που επί δεκαετίες εναλάσσονταν στην εξουσία, δανείζονταν χρήματα σαν να μην υπάρχει αύριο. Με οικονομική κακοδιαχείριση και νεποτισμό οδήγησαν τη χώρα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Και οι πολίτες αντιδρούσαν με τον τρόπο τους, με διαφθορά και απάτη», μεταδίδει η Deutsche Welle.

«Αφήστε την Ελλάδα να χρεοκοπήσει επιτέλους» επιγράφεται πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Die Welt τον Σεπτέμβριο του 2011. Χωρίς να αναφέρει τον όρο PSI, η εφημερίδα αποκαλύπτει ότι το Βερολίνο δρομολογεί κούρεμα χρέους για ιδιώτες επενδυτές. Το δημοσίευμα συνοδεύεται από γελοιογραφία που απεικονίζει Έλληνες διαδηλωτές, με ατημέλητα φρύδια και μουστάκια, σε κατάσταση παροξυσμού, κάτι σαν την ελληνική εκδοχή του απείθαρχου γαλατικού χωριού.

Σενάρια χρεοκοπίας και διάσωσης

Οι πολιτικοί κινητοποιούνται, οι τραπεζίτες σιωπούν. Μέχρι τις 21 Οκτωβρίου 2011. Την ημέρα εκείνη ο επικεφαλής της Commerzbank, Μάρτιν Μπλέσινγκ, μιλάει στην BILD και, όπως μαρτυρεί ο τίτλος, γίνεται «ο πρώτος κορυφαίος τραπεζίτης που ζητεί τη χρεοκοπία της Ελλάδας». Λέει δηλαδή ότι «η Ελλάδα χρειάζεται ένα κούρεμα χρέους», θεωρεί ωστόσο ότι αυτό «δεν μπορεί να συμβεί σε εθελοντική βάση, αλλά μόνο εάν η ίδια Ελλάδα κηρύξει αδυναμία πληρωμών. Αυτό γίνεται, εάν η τρόϊκα φροντίσει να μην εκταμιευθεί η επόμενη δόση».

Είκοσι μέρες αργότερα, το SPIEGEL βλέπει «Plan B για την Ελλάδα» και υποστηρίζει ότι το Βερολίνο «προετοιμάζεται για αποχώρηση κράτους-μέλους της ευρωζώνης». Οι επιτελείς του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, υποστηρίζει το SPIEGEL, έχουν καταστρώσει ένα «βασικό σενάριο» και ένα «worst case σενάριο». Στην πρώτη περίπτωση «η αποχώρηση της Ελλάδας, μετά από αρχικούς κλυδωνισμούς, θα μπορούσε να ενισχύσει μακροπρόθεσμα την ευρωζώνη», που θα γινόταν πιο σταθερή «χωρίς το ασθενέστερο μέλος της». Στη δεύτερη εκδοχή η αποχώρηση θα προκαλούσε αστάθεια στην ευρωζώνη, αλλά και φαύλο κύκλο περαιτέρω οικονομικής καθίζησης στην ίδια την Ελλάδα, που θα χρειαζόταν δεκαετίες για να συνέλθει. Ωστόσο θεωρείται ότι «αυτό το σενάριο δεν είναι το πιο πιθανό».

Αλλαγή φρουράς στο Παρίσι

Μάιος 2012. Ο Φρανσουά Ολάντ εκλέγεται πρόεδρος της Γαλλίας. Αλλάζουν οι ισορροπίες για την Ελλάδα; Τον Αύγουστο ο Ολάντ επισκέπτεται το Βερολίνο, την επόμενη μέρα ακολουθεί ο τότε πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς. «Ελληνική φιλοξενία» βλέπει η Frankfurter AllgemeineZeitung (FAZ), για να σημειώσει πάντως ότι «ο Σαμαράς δεν μπορεί να ελπίζει σε ρωγμές στον άξονα Βερολίνου-Παρισίων». Το SPIEGELπροβλέπει  «Showdown το φθινόπωρο», υποστηρίζοντας ότι «η τύχη της Ελλάδας στο ευρώ θα κριθεί στη σύνοδο κορυφής του Οκτωβρίου». Αλλά η απόφαση για παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη είναι πλέον δεδομένη. Και τον Νοέμβριο του 2012 η Frankfurter Allgemeine δημοσιεύει πορτρέτο του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε με τίτλο «Ο Νεοέλληνας», κάτι που εξηγεί ως εξής: «Μέχρι πρότινος ο υπουργός Οικονομικών απειλούσε ευθέως τους Έλληνες με τερματισμό της βοήθειας και έξοδο από το ευρώ. Τώρα επαινεί τις μεταρρυθμιστικές τους προσπάθειες. Από τη στιγμή που ελήφθη η πολιτική απόφαση να μην εγκαταλειφθεί η χώρα στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης- όποιο κι αν είναι το κόστος- ο νομομαθής (Σόιμπλε) προσπαθεί να την ʽπουλήσειʼ στους Γερμανούς».

Σε βάθος χρόνου η στήριξη φέρνει αποτέλεσμα: «Η Ελλάδα καταγράφει το πρώτο πλεόνασμα μετά από δέκα χρόνια» γράφει η ηλεκτρονική έκδοση του SPIEGEL τον Απρίλιο του 2014. Πρωτογενές πλεόνασμα, εννοείται, το οποίο δεν περιλαμβάνει την εξυπηρέτηση χρέους, αποδεικνύει όμως ότι το κράτος εισπράττει περισσότερα από όσα ξοδεύει και δεν καταφεύγει σε νέο δανεισμό.

Το «δύσκολο» 2015

Ιανουάριος 2015. Αντώνης Σαμαράς και Αλέξης Τσίπρας ετοιμάζονται για σκληρή εκλογική μάχη την οποία θα κερδίσει τελικά ο ΣΥΡΙΖΑ. Ήδη σε προεκλογικό της σχόλιο η Süddeutsche Zeitung προειδοποιεί: «Σε αυτές τις εκλογές, που κρίνουν την τύχη της χώρας, οι μονομάχοι αποφάσισαν για μία ακόμη φορά να αποκρύψουν αλήθειες και να αναζητήσουν αποδιοπομπαίους τράγους. Μία από αυτές τις αλήθειες είναι ότι και μετά τις 28 Φεβρουαρίου, οπότε ολοκληρώνεται το δανειακό πρόγραμμα, η Ελλάδα δεν μπορεί να σταθεί χωρίς τη στήριξη της ευρωζώνης. Και η στήριξη δεν παρέχεται χωρίς αντάλλαγμα, δηλαδή χωρίς δεσμεύσεις για μεταρρυθμίσεις, τις οποίες ο Σαμαράς απέρριπτε τελευταία. Ακόμη και μία κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να συνομιλήσει με τους εταίρους της σε Βρυξέλλες και Βερολίνο. Σε διαφορετική περίπτωση οι τράπεζες στην Αθήνα θα μείνουν σύντομα χωρίς μετρητά».

Από κει και πέρα τα γεγονότα είναι νωπά για τους Έλληνες. Για τους Γερμανούς λιγότερο. Αποχωρώντας από το υπουργείο Οικονομικών, τον Οκτώβριο του 2017, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε τα θυμίζει από τη δική του οπτική γωνία, μιλώντας στη Frankfurter Allgemeine: «Ο Τσίπρας έκανε προεκλογικό αγώνα με την υπόσχεση ότι η Ελλάδα θα παραμείνει στο ευρώ, αλλά χωρίς προϋποθέσεις. Του απάντησα: ʽΔεν μπορώ παρά να σας ευχηθώ να χάσετε τις εκλογές.

Αυτή την υπόσχεση δεν θα μπορέσετε να την τηρήσετεʼ. Και έτσι έγινε τελικά. Όταν έκλεισαν οι τράπεζες στην Ελλάδα και τα ΑΤΜ δεν έβγαζαν μετρητά, αναγκάστηκε να το αποδεχθεί. Και- ορθώς- να προκηρύξει νέες εκλογές, ώστε να λάβει εντολή για την αλλαγή πορείας». Όσο για τον Γιάνη Βαρουφάκη, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δηλώνει: «Έχει διηγηθεί τα πάντα. Και τα αντίθετά τους, επίσης».