Οικονομική πολιτική

Χωρίς αριθμούς το… Αναπτυξιακό Σχέδιο της Κυβέρνησης

Τα “εργαλεία” για τον περιορισμό της φορολογικής επιβάρυνσης. Η λειτουργία του περιουσιολογίου, η χρήση πλαστικού χρήματος και οι διασταυρώσεις στοιχείων. Τι θα γίνει με τον ΕΝΦΙΑ.

Του Νίκου Ρογκάκου

Με ένα, μάλλον, «θεωρητικό» κείμενο προσπαθεί να εξηγήσει η Κυβέρνηση μέσα σε 106 σελίδες, πως θα έρθει η ανάπτυξη, στην χώρα, χωρίς αριθμούς και νούμερα.

Από την άλλη προβλέπει στασιμότητα μισθών και εισοδημάτων για μία 5ετία, καταπολέμηση της φοροδιαφυγής για να προχωρήσει σε μείωση φόρων και επενδύσεις σε διάφορους τομείς, που όμως δεν διευκρινίζει πόσα λεφτά θα εισρεύσουν στην χώρα.

Πάντως, το βασικό οικονομικό σενάριο της κυβέρνησης για την προσεχή 5ετία, θέτει σαν δεδομένο ότι θα διατηρεί σταθερά ρυθμούς ανάπτυξης πάνω από 2%, ενώ θα παράγει ταυτόχρονα πολύ υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα της τάξεως των 7 ή και 8 δισ. ευρώ (πάνω από 3,7% του ΑΕΠ) κάθε χρόνο, μέχρι το 2022 τουλάχιστον. Οι κατώτατοι μισθοί δεν θα αυξηθούν αυτόματα αλλά «σταδιακά με βάση τις ανάγκες της πραγματικής οικονομίας», όπως αναφέρει το σχέδιο Τσακαλώτου. Την ίδια στιγμή, στο «Ολιστικό σχέδιο» δεν φαίνεται να περιλαμβάνεται σχέδιο εξόδου από τα capital controls.

Το σχέδιο της Κυβέρνησης

1.            Αναλυτικά το σκέλος της φορολογικής μεταρρύθμισης που περιγράφεται στο σχέδιο περιλαμβάνει:

• Αξιοποίηση του περιουσιολογίου. Το 2018, ελήφθη νομοθετική πρωτοβουλία για την ολοκλήρωση και την τροποποίηση του νόμου 3842/2010. Το περιουσιολόγιο θα χρησιμεύσει για τον έλεγχο περιουσιακών στοιχείων του φορολογούμενου και θα συμβάλει στη μείωση της φοροδιαφυγής. Θα επιτρέψει την κατανομή του φορολογικού βάρους στη βάση αντικειμενικών εισοδηματικών, ιδιοκτησιακών και κοινωνικών κριτήριων, σε συνδυασμό με τα αφορολόγητα όρια.

• Επέκταση της χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών μέσω κανονιστικών αποφάσεων και κινήτρων για τους φορολογούμενους (π.χ. λοταρία). Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, η χρήση των ηλεκτρονικών πληρωμών αυξάνεται σταθερά. Ο αριθμός των συναλλαγών με κάρτες πληρωμών αυξήθηκε κατά 35% στα 513 εκατ. το 2016, ενώ η αξία των συναλλαγών αυξήθηκε κατά 40% φτάνοντας τα 55 δισ. Ευρώ. Η χρήση των ψηφιακών πληρωμών αυξάνει τα δημόσια έσοδα (ΦΠΑ και φόρος εισοδήματος) και βελτιώνει την φορολογική συμμόρφωση.

• Διεύρυνση της φορολογικής βάσης και καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, για παράδειγμα μέσω της φορολόγησης των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων ακινήτων μέσω ηλεκτρονικών πλατφορμών όπως η Airbnb.

• Διασταύρωση φορολογικών δηλώσεων και τραπεζικών λογαριασμών για την αντιμετώπιση μεγάλων περιπτώσεων φοροδιαφυγής.

• Καταπολέμηση του λαθρεμπορίου καυσίμων και καπνού. Εφαρμόστηκε ο νόμος 4410/2016, καθώς προβλέπει: α) σημαντικές αλλαγές στον τελωνειακό κώδικα για την ενίσχυση της καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης προϊόντων καπνού

• β) τη δημιουργία ενός Συντονιστικού Κέντρου για την προώθηση της αποτελεσματικής συνεργασίας μεταξύ των αρχών που καταπολεμούν το λαθρεμπόριο προϊόντων τα οποία υπόκεινται σε Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης. Η προσπάθεια αυτή θα επεκταθεί στον τομέα των καυσίμων. 

• Ενσωμάτωση των μέτρων του ΟΟΣΑ για τη διάβρωση της βάσης και τη μετατόπιση των κερδών (BEPS) στην ελληνική νομοθεσία για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής μεγάλων επιχειρήσεων.

• Παροχή φορολογικών κινήτρων για τις επιχειρήσεις μέσω του νέου αναπτυξιακού νόμου και του νόμου για τις στρατηγικές επενδύσεις.

• Εξασφάλιση δίκαιων ρυθμίσεων για τους οφειλέτες του δημοσίου μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού (OCW), ο οποίος συμβάλλει σημαντικά στην εδραίωση βιώσιμων επιχειρήσεων.

• Προσαρμογή του ΕΝΦΙΑ μέσω της εξίσωσης των εμπορικών αντικειμενικών αξιών. Αυτή η προσαρμογή θα καταστήσει βιώσιμα, μακροπρόθεσμα, τα έσοδα (2,65 δισ. Ευρώ)και θα οδηγήσει σε δίκαιη κατανομή του φόρου επί των ακινήτων. Επιπλέον, η προσαρμογή αυτή θα ευθυγραμμίσει το ελληνικό κράτος με τις δικαστικές αποφάσεις του ΣΤΕ, εξαλείφοντας τις σχετικές δικαστικές διαφορές. Θα δημιουργηθεί ένας μόνιμος μηχανισμός αποτίμησης για την τακτική ενημέρωση των φορολογικών αξιών (συμπεριλαμβανομένων των επαγγελματικών ακινήτων) και για περαιτέρω βελτιώσεις του φόρου ακίνητης περιουσίας ώστε οι αξίες αυτές να συγκλίνουν με τις πραγματικές αγοραίες αξίες των ακινήτων.

2.            Η Αναπτυξιακή Στρατηγική που ευαγγελίζεται η κυβέρνηση, στηρίζεται σε 7 τομείς της Οικονομίας:

- οι μεταφορές, υποδομές και logistics

- ενεργειακή απόδοση, Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και διασύνδεση δικτύων

- η Ναυτιλία

- οι Φαρμακευτικές

- ο αγροτικός τομέας και ο τομέας των τροφίμων

- οι κατασκευές και μεταποίηση

- ο Τουρισμός.

3.            Το οικονομικό πλαίσιο στο οποίο τοποθετεί η κυβέρνηση την Ανάπτυξη  για τα επόμενα χρόνια, περιλαμβάνει 5 άξονες:

Δημοσιονομική σταθερότητα: προβλέπει αξιοποίηση των μεταρρυθμίσεων της τελευταίας οκταετίας με τα εξής μέτρα:

-              «Διατήρηση πρωτογενών δημοσιονομικών πλεονασμάτων 3,5% του ΑΕΠ έως το 2022»: αυτό "μεταφράζεται" σε πλεονάσματα άνω των 7 δισ. ευρώ ετησίως.

-              «Χρήση του διαθέσιμου δημοσιονομικού χώρου για μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης και αύξησης των κοινωνικών δαπανών»: η δημιουργία "δημοσιονομικού χώρου" όμως προϋποθέτει και υπέρβαση των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα των 7 δισ. ετησίως, δηλαδή μεγαλύτερη λιτότητα (τουλάχιστον 3,7% του ΑΕΠ) με στόχο την διανομή "μερίσματος" και παροχών.

-              «Αύξηση του ΑΕΠ άνω του 2% μεσοπρόθεσμα που θα στηρίζεται στην δυναμική ανάκαμψη των επενδύσεων και της ιδιωτικής κατανάλωσης»: η ιδιωτική κατανάλωση πάντως, όπως φάνηκε κυρίως την τελευταία τριετία, δεν συνδυάζεται με την άλωση των εισοδημάτων και την υπερφορολόγηση, ενώ η αναφορά σε Ανάπτυξη 2% "μεσοπρόθεσμα" δεν αποκλείει και ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ κάτω από τον στόχο αυτόν κάποιες χρονιές, ειδικά στον 1ο ή 2ο χρόνο (ως το 2019 ή 2020 για παράδειγμα).

-              Συνέχιση δημοσιονομικών μεταρρυθμίσεων όπως εκκαθάριση ληξιπροθέσμων οφειλών του κράτους, δημόσιο λογιστικό κλπ. Στην πράξη πάντως, ακόμα και έχοντας εξασφαλίσει ειδική χρηματοδότηση από τους δανειστές που δεν επηρέαζε καν τα πλεονάσματα, η πληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τους δικαιούχους αποδείχθηκε επίπονα δύσκολη υπόθεση για την κυβέρνηση κατά την τελευταία τριετία.

-              Ενίσχυση των μέτρων κατά της φοροδιαφυγής για επιπλέον έσοδα που θα προέλθουν από καθιέρωση των ηλεκτρονικών πληρωμές από το 2020, αξιοποίηση περιουσιακών στοιχείων,  καταπολέμηση του λαθρεμπορίου καυσίμων και τσιγάρων κλπ.

-              Εξοικονομήσεις από το Σύστημα κρατικών προμηθειών

4.            Παρεμβάσεις για διατηρήσιμη Ανάπτυξη:

-              Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος με απλοποίηση, διαφάνεια, αποτελεσματικότητα και επιτάχυνση διαδικασιών, οικοδόμηση σύγχρονης δημόσιας διοίκησης, μεταρρύθμιση της απονομής δικαιοσύνης, σταθερό και φιλικό στην ανάπτυξη φορολογικό σύστημα, ψηφιακές υπηρεσίες μιας στάσης, απλοποίηση αδειοδοτήσεων και ολοκλήρωση χωροταξικού σχεδιασμού και Εθνικού Κτηματολογίου.

-              Ενίσχυση των Εξαγωγών και προσέλκυση Άμεσων Ξένων Επενδύσεων στην χώρα, με fast track διαδικασίες για στρατηγικές επενδύσεις, αλλαγές στον Αναπτυξιακό νόμο κλπ.

-              Περισσότερες και καλύτερες δουλειές, με μέτρα όπως επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων και σχεδιασμό μιας «σταδιακής αύξησης του κατώτατου μισθού, κατά τρόπο συμβατό προς τις ανάγκες της πραγματικής  οικονομίας», ενεργές πολιτικές απασχόλησης, καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας, ενδυνάμωση της επαγγελματικής εκπαίδευσης.

-              Στήριξη στρατηγικών κλάδων της αγοράς (μεταφορές, ενέργεια, ναυτιλία, γεωργία, φαρμακευτικές, τουρισμός, μεταποίηση).

-              Ενίσχυση των start ups και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (σε αγροδιατροφή, ακριβά φάρμακα, τέχνη και πολιτισμό) μέσω EquiFund, ενθάρρυνσης του ιδιωτικού τομέα για επενδύσεις, αξιοποίηση του Ιδρύματος Έρευνας και Τεχνολογίας κλπ.

5.            Διαρθρωτικές αλλαγές για την οικονομία: το Σχέδιο προβλέπει μια ολιστική στρατηγική για όλες τις υποδομές και τα δίκτυα Ενέργειας, Μεταφορών και Logistics, Ψηφιακής Οικονομίας, Ύδρευσης, από κοινού και με άλλες χώρες  στα Βαλκάνια.

Ρόλο – «κλειδί» για την αξιοποίηση της κρατικής περιουσίας στους τομείς αυτούς, το Σχέδιο Τσακαλώτου προβλέπει ότι θα διαδραματίσει η Ελληνική Εταιρία Συμμετοχών και Περιουσίας -δηλαδή το γνωστό και ως Υπερ-Ταμείο Αποκρατικοποιήσεων.

6.            «Δημιουργία ενός ισχυρού και βιώσιμου οικονομικού και κοινωνικού μέλλοντος» με μέτρα όπως:

-ενίσχυση της γενικής εκπαίδευσης

-στήριξη και αναβάθμιση της κοινωνικής προστασίας

 -παροχή καθολικής και αποτελεσματικής φροντίδας υγείας

-προώθηση μιας οικονομίας προσανατολισμένης στην κοινωνία

-διασφάλιση της περιφερειακής ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής

-Ανάδειξη των νέων στην κορυφή της ατζέντας

7.            Αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων:

-              Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία

-              Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων

-              Πακέτο Γιούνκερ

-              Αναπτυξιακός νόμος

-              Συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα

-              Αναπτυξιακή Τράπεζα

-              Χρηματοοικονομικός Τομέας

Στην πράξη πάντως το Πρόγραμμα Δημοσίων έχει κακοπαθήσει ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, ενώ και η Αναπτυξιακή Τράπεζα αντιμετωπίζεται με επιφυλάξεις από τους εταίρους.

Μπακογιάννη: Η κυβέρνηση δεν θα προλάβει να εφαρμόσει τίποτε από το δήθεν σχέδιο ανάπτυξης

Για «κακοποίηση» των όρων «ανάπτυξη» και «πρόγραμμα», κάνει λόγο η τομεάρχης Οικονομίας και Αναπτυξης της Ν.Δ., Ντόρα Μπακογιάννη, με αφορμή τo «ολιστικό σχέδιο» ανάπτυξης που συνέταξε η κυβέρνηση.

Όπως αναφέρει η κ. Μπακογιάννη η κυβέρνηση «παρουσίασε ένα σχέδιο που δεν έχει ίχνος αναπτυξιακής λογικής και προγραμματισμού».

«Αν χρειάστηκε τρία χρόνια για να το καταρτίσει, το μόνο που πέτυχε είναι να αποδείξει περίτρανα ότι η περίφημη διαβούλευση ήταν απλά άλλο ένα επικοινωνιακό τέχνασμα», τονίζει χαρακτηριστικά

Επιπλέον, σημειώνει πως «η Νέα Δημοκρατία έχει όραμα και ολοκληρωμένη αναπτυξιακή στρατηγική, την οποία θα υλοποιήσει αύριο από θέση ευθύνης».

«Για να βγάλουμε την Κυβέρνηση από τη δύσκολη θέση, τη διαβεβαιώνουμε για ένα πράγμα: δεν θα προλάβει να εφαρμόσει τίποτε από το δήθεν σχέδιο που παρουσίασε στον ελληνικό λαό».