Γενικά

Απαλλαγή κενών ακινήτων από δημοτικά τέλη ζητά ο Συνήγορος του Πολίτη

Ο Συνήγορος καλεί τις Δημοτικές Αρχές να συμμορφωθούν προς τη νομοθεσία και τη νομολογία, να αποδέχονται αναδρομικά υπεύθυνες δηλώσεις και να απαλλάξουν τους πολίτες από άδικες χρεώσεις.

Του Νίκου Ρογκάκου

Την απαλλαγή των κενών και μη ρευματοδοτούμενων ακινήτων από τα δημοτικά τέλη, ανεξάρτητα από τον χρόνο δήλωσής τους ως κενών στη Δημοτική Αρχή, ζητά με έγγραφό του ο Συνήγορος του Πολίτη.

Οπως επισημαίνει σε ανακοίνωσή της η ΠΟΜΙΔΑ, η παρέμβαση του Συνηγόρου κ. Ανδρέα Ποττάκη εκδηλώθηκε με αφορμή τις διαμαρτυρίες ιδιοκτητών ακινήτων από όλη τη χώρα, οι οποίοι καλούνται να πληρώσουν υπέρογκα ποσά για δημοτικά τέλη καθαριότητας και φωτισμού παρελθόντων ετών σε αποδεδειγμένα κενά ακίνητα, με το αιτιολογικό ότι δεν είχαν δηλωθεί ως κενά από την ημερομηνία διακοπής της ηλεκτροδότησης.

Ο Συνήγορος καλεί τις Δημοτικές Αρχές να συμμορφωθούν προς τη νομοθεσία και τη νομολογία, να αποδέχονται αναδρομικά υπεύθυνες δηλώσεις των ιδιοκτητών ακινήτων για τα κενά ακίνητα (οι οποίες εξάλλου μπορούν να διασταυρώνονται με τις φορολογικές δηλώσεις και τη βεβαίωση διακοπής ηλεκτροδότησης) και να απαλλάξουν συνεπώς τους πολίτες από άδικες και υπέρογκες χρεώσεις.

Το έγγραφο του Συνηγόρου του Πολίτη

Βαρυσήμαντη παρέμβαση του «Συνήγορου του Πολίτη» σημειώθηκε στο πρόβλημα του «κρυφού χαρατσιού» σε βάρος των ιδιοκτητών κενών και μη ρευματοδοτούμενων ακινήτων της χώρας, η οποία δημοσιοποιήθηκε και έφτασε σε γνώση μας μετά από ενέργειες της τοπικής οργάνωσης της ΠΟΜΙΔΑ στη Ρόδο.

Συγκεκριμένα ο πρόεδρος του τοπικού παραρτήματος Ρόδου της Ενωσης Ιδιοκτητών Ελλάδος κ. Δημήτρης Αϊβαλής και ο γ.γ. κ. Σταμάτης Παπασταματίου, ανταποκρινόμενοι στις καταγγελίες ιδιοκτητών ότι ο Δήμος Ρόδου χρεώνει τεράστια ποσά για δημοτικά τέλη καθαριότητας και φωτισμού παρελθόντων ετών σε μη ηλεκτροδοτούμενα και αποδεδειγμένα κενά ακίνητα, με το αιτιολογικό ότι αυτό δεν είχε δηλωθεί από την ημερομηνία διακοπής ρευματοδότησης στην οικονομική υπηρεσία του Δήμου, απέστειλαν επιστολή και προέβησαν σε παραστάσεις διαμαρτυρίας προς τον δήμαρχο Ρόδου, ζητώντας τη διαγραφή των χρεώσεων αυτών, ακόμη και όταν αυτό δηλώνεται τώρα στις οικονομικές υπηρεσίες, αρκεί να τεκμηριώνεται από υπεύθυνη δήλωση και δήλωσή του ως κενό στις ετήσιες δηλώσεις του φόρου εισοδήματος.

Αποτέλεσμα των συνεχών διαμαρτυριών ήταν να αποκαλυφθεί ότι στον Δήμο Ρόδου, σε όλους της Δήμους της χώρας, στις διευθύνσεις Διοίκησης των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων της χώρας, αλλά και στο Υπουργείο Εσωτερικών, είχε κοινοποιηθεί προ ημερών το από Δεκεμβρίου 2017 έγγραφο της Ανεξάρτητης Αρχής του «Συνηγόρου του Πολίτη» που υπογράφεται από τον Συνήγορο του Πολίτη κ. Ανδρέα Ποττάκη, στο οποίο αναφέρονται τα εξής ιδιαίτερα σημαντικά:

«Θέμα: Δημοτικά Τέλη σε ακίνητα που δεν χρησιμοποιούνται και δεν ηλεκτροδοτούνται.

Αξιότιμες κυρίες, αξιότιμοι κύριοι,

Με το παρόν έγγραφο ο Συνήγορος του Πολίτη επανέρχεται στο θέμα της αναδρομικής επιβολής δημοτικών τελών σε ακίνητα που δεν χρησιμοποιούνται και αποδεδειγμένα δεν ηλεκτροδοτούνται. Η παρέμβαση αυτή κρίνεται απαραίτητη τόσο λόγω του ιδιαίτερα μεγάλου αριθμού σχετικών αναφορών που δέχεται η Αρχή, όσο και λόγω της μη ενιαίας αντιμετώπισης του θέματος από τους Ο.Τ.Α.

Συγκεκριμένα, ο Συνήγορος γίνεται σταθερά αποδέκτης αναφορών ιδιοκτητών μη ηλεκτροδοτούμενων ακινήτων, οι οποίοι λόγω έλλειψης ενημέρωσης, προσκόμισαν στον αρμόδιο δήμο την υπεύθυνη δήλωση που προβλέπεται από το άρθρο 5 παρ. 1 του Ν. 3345/2005 (ΦΕΚ 138 Α)1 σε χρόνο πολύ μεταγενέστερο αυτού της πραγματικής διακοπής ηλεκτροδότησης, θεωρώντας ότι η μη χρήση του ακινήτου αποδεικνύεται τόσο από την ίδια τη βεβαίωση διακοπής της Δ.Ε.Η., όσο και από τη δήλωση του ακινήτου τους ως κενού στη φορολογική τους δήλωση.

Στις περιπτώσεις των πολιτών που προσφεύγουν στον Συνήγορο, οι δήμοι δεν αποδέχονται την αναδρομική ισχύ των δηλώσεων αυτών και επιβάλλουν αναδρομικά δημοτικά τέλη, προβάλλοντας το επιχείρημα ότι η αρμόδια υπηρεσία τους δεν μπορεί να προβεί σε αυτοψία για τη διαπίστωση της μη χρήσης του ακινήτου κατά το χρονικό διάστημα που προηγήθηκε της δήλωσης. Παρατηρούνται δε ακόμη και περιπτώσεις δήμων που, εκτός των δημοτικών τελών επιβάλλουν και πρόστιμο βάσει του άρθρου 73 του Β.Δ. 24-9/20.10.1958.

Παράλληλα, στο πλαίσιο της διερεύνησης των ανωτέρω αναφορών, ο Συνήγορος διαπίστωσε ότι αρκετοί δήμοι αποδέχονται τις μεταγενέστερες της διακοπής ηλεκτροδότησης υπεύθυνες δηλώσεις και απαλλάσσουν το ακίνητο από τα δημοτικά τέλη για την περίοδο κατά την οποία αποδεδειγμένα δεν ηλεκτροδοτείτο. Η ανομοιόμορφη αυτή αντιμετώπιση ίδιων περιπτώσεων οδηγεί σε άνιση μεταχείριση, δημιουργεί σύγχυση σε ό,τι αφορά το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο και κλονίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στη διοίκηση. Ο Συνήγορος του Πολίτη θα ήθελε ως εκ τούτου να τοποθετηθεί επί του θέματος και να επισημάνει τα ακόλουθα:

Α) Η διατύπωση της διάταξης του άρθρου 5 παρ. 1 του Ν. 3345/2005 είναι σαφής και δεν χρήζει ερμηνείας: απαλλάσσονται τα μη χρησιμοποιούμενα/μη ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα από τα τέλη «για όσο χρόνο παραμένουν κλειστά». Ο νομοθέτης δεν θέλησε να ορίσει χρονικό πλαίσιο άσκησης του συγκεκριμένου δικαιώματος, γι’αυτό και δεν προβλέπεται συγκεκριμένη προθεσμία. Σύμφωνα συνεπώς με το γράμμα της διάταξης, η υπεύθυνη δήλωση μπορεί να προσκομιστεί στο δήμο και σε χρόνο μεταγενέστερο της διακοπής ηλεκτροδότησης.

Β) Η υπεύθυνη δήλωση μπορεί να αφορά παρελθόντα γεγονότα. Μάλιστα, σύμφωνα με την υπ’αρ. 781/2010 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, η υπεύθυνη δήλωση μπορεί να αφορά αποκλειστικώς και μόνον γεγονότα παρόντα ή παρελθόντα, όχι όμως μέλλοντα. Επομένως, οι δήμοι οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη το περιεχόμενο υπεύθυνων δηλώσεων που δηλώνουν γεγονότα ή στοιχεία αναγόμενα σε χρονική περίοδο προγενέστερη της υποβολής τους. Μάλιστα, στις υπό εξέταση περιπτώσεις, τα στοιχεία αυτά μπορούν να αποδειχτούν συνδυαστικά τόσο με τη βεβαίωση διακοπής ηλεκτροδότησης της Δ.Ε.Η, όσο και με τη δήλωση του κενού ακινήτου στη φορολογική δήλωση.

Γ) Σύμφωνα με πρόσφατη δικαστική απόφαση (υπ’αρ. Α 1963/2016 του Διοικ. Πρωτ. Πειραιά), από την ημερομηνία διακοπής της ηλεκτροδότησης ενός ακινήτου τεκμαίρεται η μη χρήση του από τον ιδιοκτήτη του και απαλλάσσεται αυτός από την υποχρέωση καταβολής δημοτικών τελών καθαριότητας, ανεξάρτητα από το πότε θα υποβληθεί προς τον αρμόδιο δήμο το αίτημα για την απαλλαγή του. Πιο αναλυτικά, βάσει του σκεπτικού της απόφασης, με τα δύο τελευταία εδάφια του άρθρου 3 του ν. 25/1975, εισάγεται μαχητό τεκμήριο υπέρ των ιδιοκτητών κλειστών ακινήτων, σύμφωνα με το οποίο από την ημερομηνία διακοπής της ηλεκτροδότησης ενός ακινήτου τεκμαίρεται και η μη χρησιμοποίηση του και, επομένως, εφόσον τα μη χρησιμοποιούμενα ακίνητα δεν παράγουν απορρίμματα, απαλλάσσονται, εκ του λόγου αυτού και για όσο χρόνο παραμένουν κλειστά, από το, ανταποδοτικού χαρακτήρα (πρβλ. Σ.τ.Ε. 60/2010 επταμ., Σ.τ.Ε. 274/2014,343/2016), τέλος καθαριότητας. Ο αρμόδιος Ο.Τ.Α. χορηγεί την απαλλαγή από τα δημοτικά τέλη, δικαιούμενος να διαπιστώσει οποτεδήποτε την ακρίβεια της υποβληθείσας υπεύθυνης δήλωσης προφανώς με τη διενέργεια επιτόπιου ελέγχου. Εφόσον δε από τον έλεγχο αυτό προκύψει ότι το ακίνητο χρησιμοποιείται, τότε το πιο πάνω τεκμήριο ανατρέπεται, και μάλιστα αναδρομικά, καθόσον ο ιδιοκτήτης του ακινήτου καταλογίζεται με τα αναλογούντα στην επιφάνεια του ακινήτου του δημοτικά τέλη καθαριότητας από την ημερομηνία χορήγησης της απαλλαγής, ενώ του επιβάλλεται και πρόστιμο για την ανακρίβεια της δήλωσης του.

Δ) Ο Συνήγορος του Πολίτη έχει ήδη από το 2014 επισημάνει (με το υπ’αρ. πρωτ. 180318/5473/31.01.2014 έγγραφο του) την απουσία προθεσμίας στο νόμο για την υποβολή της υπεύθυνης δήλωσης καθώς και το ότι η διακοπή ηλεκτροδότησης αποτελεί τεκμήριο για τη μη χρήση του ακινήτου. Κατά την άποψη της Αρχής, η απαίτηση της ταυτόχρονης με τη διακοπή ηλεκτροδότησης υποβολή της υπεύθυνης δήλωσης στο Δήμο, προκειμένου να απαλλαγεί το ακίνητο από τα δημοτικά τέλη, δεν συνάδει με το σκοπό του νομοθέτη, ο οποίος θέσπισε το σχετικό δικαίωμα υπέρ των πολιτών, αναγνωρίζοντας τη δύσκολη οικονομική συγκυρία. Με τον τρόπο αυτό τίθεται αυθαίρετα μια επιπλέον προϋπόθεση για την άσκηση του δικαιώματος, χωρίς να προβλέπεται στο νόμο.

Παρακαλούμε ως εκ τούτου για τις ενέργειες σας προς την κατεύθυνση της ορθής εφαρμογής της σχετικής διάταξης (άρθρο 5 ν.3345/2005), σύμφωνα με το σαφές, ρητό και ανεπιφύλακτο γράμμα και πνεύμα της.Εν αναμονή της ανταπόκρισης σας, σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων για τη συνεργασία σας και παραμένουμε στη διάθεση σας για κάθε διευκρίνιση.

Ανδρέας Ποττάκης, Συνήγορος του Πολίτη».