Γενικά

Τι “μπλοκάρει” την εγκύκλιο για τα μπλοκάκια

Κλίμα αβεβαιότητας για χιλιάδες ασφαλισμένους που χρησιμοποιούν δελτίο παροχής υπηρεσιών. Ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που προκύπτουν.

Θολό, εξαιρετικά ασαφές και προβληματικό εξακολουθεί να παραμένει το τοπίο σχετικά με την έκδοση της εγκυκλίου του υπουργείου Εργασίας που αφορά τον τρόπο ασφάλισης των εργαζομένων οι οποίοι αμείβονται με μπλοκάκι. Το σημαντικότερο από τα προβλήματα για το καθεστώς με τα μπλοκάκια είναι ότι ακόμη δεν υπάρχουν σαφή και συγκεκριμένα όρια για το πότε και κάτω από ποιες προϋποθέσεις θα ασφαλίζεται κάποιος ως μισθωτός ή ως ελεύθερος επαγγελματίας. 

Έξι μήνες μετά την ψήφιση του νέου ασφαλιστικού νόμου 4387/16, δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι κάθε κατηγορίας οι οποίοι χρησιμοποιούν δελτίο παροχής υπηρεσιών, είτε είναι αυτοαπασχολούμενοι, είτε είναι μισθωτοί που χρησιμοποιούν παράλληλα και το μπλοκάκι, εξακολουθούν να μη γνωρίζουν το καθεστώς που θα ισχύσει για τον τρόπο υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών τους.

Σύμφωνα με την εφημερίδα «Ναυτεμπορική», αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία σύγχυσης γύρω από αυτό το θέμα, αλλά και ενός κλίματος αβεβαιότητας σε χιλιάδες ασφαλισμένους, καθώς τα δελτία παροχής υπηρεσιών αφορούν ένα μεγάλο φάσμα εντελώς διαφορετικών μεταξύ τους δραστηριοτήτων των ασφαλισμένων, ανεξάρτητα από τον κύριο τομέα ασφάλισης στον οποίο υπάγονταν μέχρι το τέλος του 2016, δηλαδή πριν από τη λειτουργία του νέου ασφαλιστικού φορέα (ΕΦΚΑ).

Σύμφωνα με την παράγραφο 9 του άρθρου 39 του ν. 4387/2016 για τους αμειβόμενους με μπλοκάκι ισχύουν τα εξής: «Στους ασφαλισμένους οι οποίοι αμείβονται με δελτίο παροχής υπηρεσιών και για τους οποίους προκύπτει ότι το εισόδημά τους προέρχεται από την απασχόλησή τους σε ένα ή και δύο πρόσωπα (φυσικά και νομικά) εφαρμόζονται αναλογικά ως προς το ύψος, τον τρόπο υπολογισμού και τον υπόχρεο καταβολής της εισφοράς, οι διατάξεις του άρθρου 38 του παρόντος νόμου». Δηλαδή, γίνεται επιμερισμός της εισφοράς 20% για τον κλάδο κύριας σύνταξης του ασφαλισμένου, και σύμφωνα με τον νόμο το 13,3% αναλαμβάνει να το καταβάλει ο εργοδότης, ή οι δύο εργοδότες, ενώ το 6,67% θα καταβάλλεται από τον αμειβόμενο με μπλοκάκι». Αυτή ακριβώς η διάταξη έχει μετατραπεί σε μία εξαιρετικά «δύστροπη εξίσωση» με πολλές μεταβλητές, η οποία ακόμη δεν έχει επιλυθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Κοινωνικής Ασφάλισης.

Τα 8 ερωτήματα που προκύπτουν

Όλη η συζήτηση για την υπό έκδοση εγκύκλιο γίνεται σε μια περίοδο κατά την οποία η αγορά εργασίας χαρακτηρίζεται από εξαιρετική ρευστότητα και διαμορφώνει τους δικούς της όρους σε ό,τι αφορά την εργασία και τις διάφορες μορφές απασχόλησης των ασφαλισμένων οι οποίοι χρησιμοποιούν δελτίο παροχής υπηρεσιών. Δηλαδή, πρωτίστως οι πραγματικές ανάγκες της αγοράς διαμορφώνουν τους όρους αμοιβής και ασφάλισης και αυτό ως δεδομένο δεν μπορεί να αγνοηθεί. Έτσι, τα ερωτήματα και τα προβλήματα που προκύπτουν είναι τα εξής:

1. Με ποια νομοθετική ρύθμιση το υπουργείο Εργασίας θα διαμορφώσει τους όρους έτσι ώστε οι εργοδότες να πληρώνουν την εργοδοτική εισφορά του ποσοστού 13,33% στην περίπτωση εργαζόμενου που αμείβεται με δελτίο παροχής υπηρεσιών, ανεξάρτητα από το εάν εργάζεται και ως μισθωτός ή έχει μόνο δελτίο παροχής υπηρεσιών; Για παράδειγμα, εάν σήμερα ένας ασφαλισμένος κόβει μηνιαίο δελτίο παροχής υπηρεσιών ύψους 500 ευρώ, πώς θα πειστεί ο εργοδότης του να αυξήσει το κόστος απασχόλησης κατά 13,3%, δηλαδή κατά 66,5 ευρώ, ώστε να μη μετακυλίσει τελικά το βάρος αυτής της επιβάρυνσης στον μισθό του εργαζόμενου;
2. Εάν τελικά το βάρος το επωμιστεί ο εργαζόμενος, τότε σημαίνει ότι ο ασφαλισμένος θα έχει απώλειες ύψους 13,3% στις πραγματικές αποδοχές του. Μία τέτοια εκδοχή θα οδηγήσει δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους που σήμερα χρησιμοποιούν δελτίο παροχής υπηρεσιών σε νέες απώλειες εισοδημάτων. Αυτός είναι ο λόγος που πολλοί έχουν προχωρήσει σε κλείσιμο των βιβλίων τους ή σκέφτονται να το πράξουν. Αυτή η εξέλιξη θα έχει ως αποτέλεσμα πρόσθετες απώλειες εσόδων στον νέο ασφαλιστικό φορέα.
3. Μέχρι σήμερα δεν έχει διευκρινιστεί πώς θα διασφαλίζεται κι ο εργοδότης ότι ο εργαζόμενος σε αυτόν με δελτίο παροχής υπηρεσιών δεν έχει περισσότερες από δύο δουλειές με μπλοκάκι.
4. Η «πλατφόρμα συμβάσεων». Η πρόταση για τη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων ή μιας «πλατφόρμας συμβάσεων», στην οποία θα αναγγέλλονται οι συμβάσεις όσων έχουν έως δύο εργοδότες και αμείβονται με δελτίο παροχής υπηρεσιών, έτσι ώστε να καταστεί εφικτός ο επιμερισμός των εισφορών σε 13,3% στους εργοδότες και 6,67% στους εργαζόμενους, αν και θεωρείται χρήσιμη, εντούτοις δεν λύνει το πρόβλημα, κυρίως για τους εξής λόγους: α) επειδή σήμερα δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι χρησιμοποιούν δελτίο παροχής υπηρεσιών χωρίς να έχουν καμία απολύτως σύμβαση με τον εργοδότη τους, β) με μια νομική μορφή μπορεί να αποτυπωθεί σε σύμβαση η παροχή υπηρεσιών μίας ή δύο ωρών που αμείβεται με μπλοκάκι;
5. Σε μία περίοδο με εξαιρετικά υψηλά ποσοστά ανεργίας και τον μέσο όρο των μισθών στη μερική απασχόληση να είναι κάτω από 400 ευρώ μικτά το μήνα, πώς θα μπορεί ο εργαζόμενος να πείσει τον εργοδότη του να αναλάβει την καταβολή εργοδοτικής εισφοράς χωρίς τα δύο μέρη να καταλήξουν είτε στη λήξη της συνεργασίας τους, είτε στη δικαστική επίλυση των διαφορών τους;
6. Ο νόμος αναφέρει ρητά μόνο τις περιπτώσεις των μισθωτών που έχουν έως και δύο εργοδότες με μπλοκάκι. Τι γίνεται σε περίπτωση που ο μισθωτός, με μισθό για παράδειγμα 600 ευρώ μικτά τον μήνα, έχει περιστασιακά μέσα σε έναν μήνα και τρίτο ή τέταρτο εργοδότη; Μέχρι σήμερα για το θέμα αυτό έχουμε μόνο τις διαβεβαιώσεις του αρμόδιου υφυπουργού ότι σε τέτοιες περιπτώσεις κυρίαρχο στοιχείο της ασφάλισης θα είναι η μισθωτή εργασία και συνεπώς ο αμειβόμενος και με μπλοκάκι θα θεωρείται ως μισθωτός. Αυτό το κρίσιμο θέμα μένει να επιβεβαιωθεί και στην πράξη, καθώς ο νόμος Κατρούγκαλου έχει ρητή αναφορά μόνο σε όσους μισθωτούς έχουν έως δύο εργοδότες.
7. Τι θα συμβεί στην περίπτωση εκείνη που ένας μισθωτός με μπλοκάκι απασχολείται περιστασιακά σε δύο ή τρεις εργοδότες, απολυθεί από τη μισθωτή εργασία του και συνεχίσει για ένα διάστημα μερικών μηνών να έχει ως μόνο εισόδημα την αμοιβή από το μπλοκάκι και στη συνέχεια προσληφθεί από έναν άλλο εργοδότη ως μισθωτός; Για παράδειγμα: είναι μισθωτός έως και τον Φεβρουάριο του 2017. Απολύεται τον Μάρτιο και χρησιμοποιεί έως τον Σεπτέμβριο του 2017 μόνο το μπλοκάκι. Ξαναβρίσκει εργασία ως μισθωτός τον Οκτώβριο του ιδίου έτους. Θα εξακολουθήσει για το διάστημα αυτό των ολίγων μηνών, από Μάρτιο έως και Σεπτέμβριο, που χρησιμοποιεί μόνο τα μπλοκάκια, να θεωρείται μισθωτός ή θα αντιμετωπιστεί ως ελεύθερος επαγγελματίας ή αυτοαπασχολούμενος;
8. Μισθωτός με δύο μπλοκάκια έχει κατά τη διάρκεια του μήνα πρόσθετη απασχόληση μίας ώρας (π.χ. αρχιτέκτονας, μηχανικός, γιατρός, δικηγόρος, δημοσιογράφος, ηθοποιός κ.ά.). Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε έως σήμερα, θα πρέπει να αναγγείλει αυτή την απασχόληση στην ηλεκτρονική πλατφόρμα που θα δημιουργηθεί. Το ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής: έστω και για απασχόληση μίας ώρας θα θεωρηθεί ότι έχει και τρίτο εργοδότη και θα υπάρχει η υποχρέωση αναγγελίας στο σύστημα;

Δύσκολη εξίσωση

Η διάταξη για τον επιμερισμό της εισφοράς του ασφαλισμένου στον εργοδότη ή τους δύο εργοδότες και τον αμειβόμενο με μπλοκάκι έχει μετατραπεί σε μία εξαιρετικά δύσκολη εξίσωση με πολλές μεταβλητές, η οποία ακόμη δεν έχει επιλυθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Κοινωνικής Ασφάλισης, επειδή μέχρι σήμερα όλες οι προσεγγίσεις για την επίλυσή της, αντί να οδηγούν σε μία λύση, έθεταν τους αρμόδιους μπροστά σε νέα προβλήματα. Αυτός είναι ο βασικός λόγος εξαιτίας του οποίου μέχρι σήμερα δεν έχει εκδοθεί η σχετική εγκύκλιος. Υψηλόβαθμα στελέχη των ασφαλιστικών ταμείων, έμπειροι εργατολόγοι και νομικοί που παρακολούθησαν όλες τις αλλαγές του ασφαλιστικού τα τελευταία 30 έτη, κάνουν λόγο για μια «προβληματική διάταξη», η οποία, όπως εκτιμούν, ενδέχεται να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από εκείνα τα οποία εκτιμάται ότι θα λύσει.