Έρευνες

Η 11η Σεπτεμβρίου του Ισραήλ: Μαρτυρίες μίας μαρτυρικής μέρας

Μεγαλύτερες και βαθύτερες οι πληγές ανάμεσα σε Ισραηλινούς και Παλαιστινίους, ένα χρόνο μετά, όπως μοιράζεται την εμπειρία του ο αναλυτής διεθνών θεμάτων του ΑΝΤ1, Κωνσταντίνος Φίλης.

Του Κωνσταντίνου Φίλη, αναλυτή διεθνών θεμάτων του ΑΝΤ1

Βρισκόμενος πρόσφατα στο Ισραήλ, έγινα κοινωνός συγκλονιστικών μαρτυρίων από διασωθέντες σχετικά με την ωμότητα των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου 2023. Δυστυχώς, όπως αναμενόταν, η αντίδραση του Ισραήλ ήταν δυσανάλογη, με την ισοπέδωση της Γάζας, κάτι που έχει οδηγήσει στο θάνατο χιλιάδων ανθρώπων και την καταστροφή βασικών υποδομών, νοσοκομείων, σχολείων, καθιστώντας τις συνθήκες διαβίωσης αφόρητες.

Πώς όμως οργανώθηκε η επίθεση της Χαμάς, που έπιασε στον ύπνο τις ισραηλινές δυνάμεις, με αποτέλεσμα μαχητές αυτής να επιχειρούν στην ισραηλινή επικράτεια για σχεδόν 12 ώρες ανενόχλητοι;

Η εκτόξευση εκατοντάδων ρουκετών σε σύντομο χρονικό διάστημα αποτέλεσε την πρώτη φάση του σχεδίου, που στόχο είχε να τρομοκρατήσει τους (μαθημένους κατά τα άλλα) Ισραηλινούς προκειμένου να τους αναγκάσει να ακολουθήσουν την πεπατημένη διαδικασία προστασίας τους από την πυραυλική επίθεση.

Κάθε σπίτι, γραφείο, ξενοδοχείο, είτε βρίσκεται κοντά στη Λωρίδα της Γάζας, στα σύνορα με τον νότιο Λίβανο, είτε σε οποιαδήποτε άλλη πόλη της χώρας, έχει ένα δωμάτιο που λειτουργεί σαν καταφύγιο, με συγκεκριμένες προδιαγραφές. Και στο οδικό δίκτυο υπάρχουν αντίστοιχα σημεία, στα οποία μπορεί να σπεύσουν να προστατευτούν όσοι κινούνται στην ύπαιθρο. Για όσους δεν έχουν τη δυνατότητα να βρεθούν σε κάποιον χώρο προστατευμένο, υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες αυτοπροστασίας. Και αυτό γιατί οι ρουκέτες φέρουν στην κεφαλή τους εκρηκτική ύλη πολλών κιλών, καθώς και καρφιά-γυαλιά για να σκορπίζουν τον θάνατο ή να προκαλούν τραυματισμούς σε μεγάλη ακτίνα.

(Εσωτερικό σοφίτας κιμπούτς που μοιάζει με βομβαρδισμένο τοπίο)

Η επίθεση λοιπόν με τις ρουκέτες έστειλε υποχρεωτικά όσους ήταν στα σπίτια τους στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο, μόνο που αυτός έχει μία πόρτα ασφαλείας που δεν κλειδώνει από μέσα, κάτι που γνώριζαν τα μέλη της Χαμάς που εφόρμησαν. Έτσι, κατά τη δεύτερη φάση του σχεδίου εισέβαλαν στα σπίτια και εκτέλεσαν, βασάνισαν ή αιχμαλώτισαν όσους είχαν καταφύγει στα δωμάτια που λειτουργούσαν σαν καταφύγια.

Λόγω της απουσίας των αρχών ασφαλείας, είχαν απεριόριστο χρόνο να το πράξουν, με άτομα που διέμεναν στα γεοτονικά στη Γάζα κιμπούτς (συλλογικές, συνεταιριστικές αγροτικές κοινότητες) να αναφέρουν ότι σε κάποιες περιπτώσεις παρέμειναν σε πρόχειρες ή αυτοσχέδιες κρυψώνες έως και 8-10 ώρες. Μάλιστα κάποιοι ελάχιστοι είχαν την ψυχραιμία να χρησιμοποιήσουν κάποια αντικείμενα του σπιτιού τους για να κρατήσουν έστω και προσωρινά μακριά τους εκτελεστές. Άλλοι, ακόμη πιο επινοητικοί, έδωσαν την εικόνα εγκατάλειψης των οικείων τους, ενώ στην πραγματικότητα βρισκόντουσαν μέσα σε αυτές.

(Δωμάτιο καταφύγιο που καταφεύγουν οι ένοικοι των σπιτιών όταν ακούγονται οι σειρήνες. Πολλά παιδιά κοιμούνται εκεί, γιατί στον ύπνο τους ο χρόνος αντίδρασης είναι λίγα δευτερόλεπτα.)

Κατά τη δεύτερη φάση, οι μαχητές της Χαμάς πυροβόλησαν τις κάμερες ασφαλείας που υπήρχαν κατά μήκος του φράχτη που χωρίζει τη Γάζα από το Ισραήλ, θέτοντας τες εκτός λειτουργίας, κατεδάφισαν με εκσκαφείς κομμάτια του φράχτη που υποτίθεται ότι προστάτευαν τις ισραηλινές περιοχές, και εισέβαλαν ανενόχλητοι, οι περισσότεροι με μηχανοκίνητα οχήματα, σκορπώντας τον θάνατο.

Κάποιοι Ισραηλινοί εκτελέστηκαν στα σπίτια τους, άλλοι στα εξωτερικά καταφύγια, ορισμένοι πισώπλατα ενώ προσπαθούσαν να ξεφύγουν, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η περίπτωση των νέων (ως επί το πλείστον) που δολοφονήθηκαν, επιχειρώντας να φύγουν από το μουσικό φεστιβάλ ψυχεδελικής τρανς που διεξαγόταν, περίπου 5 χλμ από τη Λωρίδα της Γάζας.

(Εσωτερικό υπαίθριου καταφυγίου όπου δολοφονήθηκαν αρκετοί από όσους κατέφυγαν εκεί για να προστατευτούν από τις ρουκέτες)

Οι εκτελεστές εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός ότι αρκετοί συμμετέχοντες ήταν υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσίων ή και αλκοόλ, άρα οι αντιστάσεις τους ήταν μειωμένες, η δε δυνατότητα αντίδρασής τους σε αρκετές περιπτώσεις σχεδόν ανύπαρκτη. Πολλοί από αυτούς δολοφονήθηκαν μέσα στα αυτοκίνητα τους αλλά και στον χώρο διεξαγωγής του μουσικού φεστιβάλ.

(Ο τόπος που διεξήχθη το μουσικό φεστιβάλ με πάνω από 300 ανθρώπους να δολοφονούνται)

Οι τρομοκράτες στόχευαν αρχικά στο ντεπόζιτο των αυτοκινήτων για να κάψουν τα οχήματα (πετούσαν ακόμη και χειροβομβίδες) και όπου δεν τα κατάφερναν, τα γάζωναν. Σημειωτέον πως οι δολοφόνοι δε γνώριζαν αρχικά για το μουσικό φεστιβάλ και έτσι δεν κατευθύνονταν προς εκείνο το μέρος, αλλά οι αλεξιπτωτιστές που υπερίπταντο εντόπισαν κόσμο και ενημέρωσαν τους συνεργάτες τους.

(Εξωτερικό υπαίθριου καταφυγίου με μηνύματα και φωτογραφίες δολοφονημένων αλλά και απαχθέντων)

Εν τω μεταξύ η επίθεση με τις ρουκέτες υποχρέωσε τους περισσότερους να προσπαθήσουν να διαφύγουν με τα αυτοκίνητα τους, με αποτέλεσμα να… συναντηθούν με τους τρομοκράτες. Επειδή επισκέφτηκα το σημείο, πράγματι από την πλευρά του δρόμου, που είναι και η μοναδική είσοδος, δε φαίνεται ο χώρος της εκδήλωσης. Οι τρομοκράτες εν τέλει ανέβηκαν στον λόφο για να αποτελειώσουν το έργο τους, εναντίον σχεδόν όσων είχαν παραμείνει εκεί.

Στις ανθρώπινες ιστορίες που άκουσα, κρατώ έξι από τις πιο συγκινητικές, τρεις με αίσιο τέλος και τρεις με δραματικό τέλος. Ξεκινώ με τα δύσκολα:

Προκειμένου να υποχρεώσουν όσους είχαν κρυφτεί διάσπαρτα στα καταφύγια εντός του οδικού άξονα, οι τρομοκράτες της Χαμάς πετούσαν χειροβομβίδες μέσα σε αυτά, φοβούμενοι ότι κάποιοι Ισραηλινοί μπορεί να οπλοφορούσαν. Ήθελαν έτσι να τους εξουδετερώσουν εντός αυτών.

Ένας νεαρός πέταξε πίσω εννέα χειροβομβίδες, προστατεύοντας και όσους άλλους ήταν στο καταφύγιο μέχρι που η δέκατη εξερράγη εντός του καταφυγίου. Ένας άλλος νεαρός που συνειδητοποίησε εγκαίρως το μακελειό που θα ακολουθούσε, φυγάδευσε με το αυτοκίνητό του από το μουσικό φεστιβάλ όσους περισσότερους, μέχρι που εκτελέστηκε. Στα κιμπούτς, ένα 14χρονο αγόρι, βλέποντας το πιστόλι στον κρόταφο του πατέρα του, αναγκάστηκε καθ’ υπόδειξη να χτυπάει τις πόρτες γειτονικών σπιτιών και να λέει στους ενοίκους ότι δήθεν δεν υπήρχαν εισβολείς αλλά δυνάμεις του ισραηλινού στρατού, οπότε μπορούσαν άνετα να βγουν από τα σπίτια τους. Τότε τα μέλη της Χαμάς τους εκτελούσαν εν ψυχρώ, όπως έκαναν με τον πατέρα του 14χρονου, αλλά και με το νεαρό αγόρι.

(Το αυτοκίνητο του νεαρού που αναφέρεται στο κείμενο, ο οποίος έκανε πολλές διαδρομές από τον χώρο του φεστιβάλ για να διασώσει όσους περισσότερους. Έπεσε ο ίδιος νεκρός.)

(Σωρός καμένων αυτοκινήτων είτε από ανατίναξη του ντεπόζιτου είτε λόγω εκτόξευσης χειροβομβίδας)

Στις ιστορίες με αίσιο τέλος, μία κοπέλα που συμμετείχε στο μουσικό φεστιβάλ και δεν πρόλαβε να φύγει από εκεί κρύφτηκε μέσα σε ένα ψυγείο και κατάφερε να σωθεί. Όπως και όσο μακάβριο και αν είναι, κάποιοι προσποιήθηκαν τους νεκρούς, παραμένοντας κάτω από σωρό πτωμάτων, που είχαν δεχθεί τις σφαίρες, καλύπτοντας τους ουσιαστικά με τα σώματα τους. Ένας νεαρός οδηγώντας για να ξεφύγει μαζί με δύο φίλους του, ενώ πτώματα κείτονταν στον δρόμο, βρέθηκε σε ενέδρα. Οι πυροβολισμοί έπεφταν βροχή και ένας από αυτούς βρήκε τον παιδιόθεν φίλο του, που καθόταν στο πίσω κάθισμα, στην κοιλιά. Ξεψύχησε μπροστά στα μάτια του, με τον έτερο της παρέας να πετάγεται έξω και να τρέχει να σωθεί. Τελικά μετά από κυνηγητό, οι δύο φίλοι κατάφεραν να ξεφύγουν.

(Γαζωμένο από σφαίρες αυτοκίνητο)

Η τραγωδία της 7ης Οκτωβρίου άφησε πίσω της και δεκάδες ομήρους. Αρκετοί θεωρούνται ήδη νεκροί και απομένει να επιστραφούν τα πτώματά τους. Έχοντας συναντηθεί με οικογένειες ομήρων, γίνεται αντιληπτό το δράμα τους. Η αναμονή σε συνθήκες άγνοιας είναι εφιαλτική.

Γνωρίζω ότι αν είχα την δυνατότητα να επισκεφτώ τη Λωρίδα της Γάζας, οι μαρτυρίες και οι εικόνες από εκεί θα ήταν εξίσου απεχθείς και μάλιστα με ένα πολλαπλάσιο αριθμό νεκρών και τραυματιών και βέβαια μεγαλύτερη διάρκεια, χωρίς μάλιστα χωρίς προοπτική βελτίωσης. Δυστυχώς, ο πόλεμος έχει επεκταθεί πλέον και στον Λίβανο, ο οποίος εδώ και εβδομάδες μετράει ήδη τις δικές του απώλειες. Πέρα από αυτές βέβαια, κάθε μέρα πολέμου σημαίνει και μεγαλύτερο κόστος για την ανοικοδόμηση περιοχών που καταστρέφονται, ενώ και η οικονομία του κατά τ’άλλα πρωτοπόρου σε πολλές καινοτομίες Ισραήλ πλήττεται καίρια, έχοντας υποστεί δύο υποβαθμίσεις από οίκους αξιολόγησης.

(Το ρολόι για τους συγγενείς των ομήρων σταμάτησε στις 7 Οκτωβρίου. Μετράνε αντίστροφα με την ελπίδα επιστροφής.)

Το ανθρώπινο δράμα, που δεν περιορίζεται στις απώλειες και τους τραυματισμούς, στους οποίους θα πρέπει να προσθέσουμε και τις τραυματισμένες ψυχές αλλά και τα αρρωστημένα μυαλά που γεννιούνται πάνω στις στάχτες του πολέμου, ας αθροίσουμε και τους πρόσφυγες, είτε πρόκειται για εσωτερικά εκτοπισμένους, είτε για ανθρώπους και οικογένειες που αναζητούν υποχρεωτικά μία καλύτερη τύχη εκτός της χώρας τους.

(Το πιο εύστοχο γκράφιτι: πως μπορεί να υπάρξει ειρήνη όταν δεν υπάρχει εμπιστοσύνη…)

Ένα χρόνο μετά, ένα είναι βέβαιο: καμιά πληγή του πολέμου δεν έκλεισε, αντιθέτως άνοιξαν πολύ περισσότερες.